2 janar 2024- Ndërsa bota shikonte e tronditur më 7 tetor, një konflikt i ri shpërtheu në Lindjen e Mesme, duke lënë shumë vende dhe analistë të hutuar. Shpërthimi i papritur i armiqësive i kapi shumë veta, duke ngritur pikëpyetje rreth asaj që ata nuk arritën të shihnin dhe çfarë duhej të kishin parashikuar.
Ngjarjet që ndodhën pas 7 tetorit shkaktuan diskutime intensive, shumica e të cilave u përqëndruan në rolin e Iranit në krizë. Fillimisht, zyrtarët e regjimit iranian mbrojtën me forcë sulmin, duke e përshëndetur atë si një fitore të rëndësishme. Megjithatë, ndërsa SHBA-ja vendosi anije luftarake në rajon dhe rriti praninë e saj ushtarake, retorika e saj ndryshoi. Ata pretenduan se ky ishte një vendim “plotësisht palestinez”, duke pohuar se Irani nuk kishte asnjë rol në planifikimin dhe ekzekutimin.
Pavarësisht nga këndvështrimet e ndryshme, shumica e analistëve pajtohen me një pikë kritike: pavarësisht nëse Irani ishte i përfshirë drejtpërdrejt apo jo, mbështetja e tij financiare, armësh dhe trajnimi ka luajtur një rol kryesor në krijimin e krizës. Forcat përfaqësuese të regjimit iranian ia detyrojnë pozitën e tyre aktuale kësaj mbështetjeje, duke e bërë Iranin një figurë qendrore përgjegjëse për trazirat e vazhdueshme në rajon.
Prandaj, për të trajtuar krizën në mënyrë gjithëpërfshirëse, shumica e analistëve pajtohen se çelësi qëndron në adresimin e shkakut të saj rrënjësor: Iranit.
Pyetja urgjente tani është pse Irani zgjodhi të nxisë këtë krizë në rajon dhe çfarë objektivash kërkon të arrijë. Po aq i rëndësishëm është edhe kërkimi i zgjidhjeve të mundshme për këtë krizë dhe veprimet e nevojshme për të zbutur situatën.
Të kuptuarit e qëllimeve të regjimit iranian në krizë
Për të kuptuar motivet e Iranit në krizën e vazhdueshme, bëhet e domosdoshme të rifillojmë hapat dhe të kuptojmë objektivat kryesore të regjimit dhe ndërhyrjen e tij të vazhdueshme në rajon. Vetëm duke e shqyrtuar këtë mund të kuptohet me të vërtetë pse Irani zgjodhi të nxiste këtë krizë në këtë moment të veçantë.
Që nga ardhja në pushtet pas revolucionit të vitit 1979, regjimi iranian e ka ankoruar qeverisjen e tij në dy parime themelore. E para sillet rreth shtypjes së brendshme, ndërsa e dyta përqendrohet në përhapjen globale të krizës nën pretekstin e “eksportit të revolucionit”.
Ky kuadër strategjik u zgjodh në përgjigje të paaftësisë së regjimit për të trajtuar në mënyrë efektive sfidat e një shoqërie progresive pas revolucionit antimonarkik. I penguar nga disponimi i tij i vjetëruar dhe arkaik, regjimi klerik luftoi për të përmbushur aspiratat e popullatës iraniane, e cila dëshironte me mall për reforma demokratike, liri sociale dhe liri individuale.
Duke njohur nevojën për të ruajtur autoritetin e tyre, klerikët konkluduan se shtypja e mospajtimit të brendshëm dhe eksportimi i konflikteve të brendshme përtej kufijve kombëtarë ishin thelbësore. Rrjedhimisht, Korpusi i Gardës Revolucionare Islamike (IRGC) u krijua me një mision të dyfishtë: shuarjen e opozitës vendase dhe inxhinierinë e trazirave dhe konflikteve jashtë kufijve territorialë të Iranit, duke eksportuar kështu krizat e regjimit jashtë vendit.
Për katër dekadat e fundit, ndërhyrjet agresive rajonale të Iranit kanë qenë të dukshme. Tetë vjet luftë me Irakun, së bashku me një histori të nxitjes së armiqësive në Liban, Jemen dhe Siri, janë shoqëruar me krijimin strategjik të grupeve proxy, veçanërisht Hezbollahut në Liban dhe Xhihadit Islamik në Palestinë, dhe në territore të tjera rajonale.
Gjatë katër dekadave të fundit, regjimi ka kërkuar vazhdimisht të kundërshtojë krizat e brendshme duke ndezur flakët e trazirave të jashtme. Udhëheqësi suprem i regjimit, Ai Khamenei, dhe udhëheqës të tjerë të regjimit kanë pranuar vazhdimisht se dështimi për t’u përfshirë në konflikte në Siri dhe Liban do të çonte në mënyrë të pashmangshme në beteja brenda Teheranit dhe nëpër rrugët e Iranit.
Për më tepër, udhëheqësit e regjimit kanë theksuar rëndësinë kryesore të Libanit dhe Sirisë si thellësinë e tyre strategjike, duke nënvizuar se përpjekjet e tyre për të nxitur kriza përtej kufijve të Iranit nuk burojnë nga ndonjë shqetësim i vërtetë për mirëqenien e popullit palestinez apo të rajonit më të gjerë. Në vend të kësaj, këto veprime shërbejnë si një sakrificë e llogaritur e mijëra palestinezëve dhe njerëzve të rajonit për të siguruar ruajtjen e fuqisë së regjimit, duke larguar kështu vëmendjen nga sfidat e tij të brendshme. Kjo politikë ka mbetur gur themeli i qeverisjes së regjimit për më shumë se katër dekada.
Në fakt, kjo qasje e ka shndërruar Iranin në një shtet kryesor sponsorizues të terrorizmit global. Fatkeqësisht, politika e zbutjes së Perëndimit jo vetëm që ka dështuar të frenojë qëndrimin luftarak të regjimit, por ka inkurajuar përpjekjet e tij shkatërruese. Fuqitë perëndimore jo vetëm që janë përmbajtur nga veprimet vendimtare kundër aktiviteteve terroriste të regjimit dhe sjelljeve keqdashëse në rajon, por gjithashtu i kanë dhënë regjimit një mburojë përmes qëndrimit dhe mosveprimit të tyre të butë.
Ngjarjet e 7 tetorit dhe kriza pasuese përputhen me këtë model të vendosur. Është thelbësore të pranohet se objektivi kryesor i regjimit në nxitjen e kësaj krize nuk është i rrënjosur në simpatinë e vërtetë për kauzën palestineze. Në vend të kësaj, ai shërben si një manovër e llogaritur për të sakrifikuar jetën e mijëra palestinezëve dhe hebrenjve për të larguar vëmendjen nga një krizë më e rëndësishme brenda Iranit dhe për të lehtësuar shtypjen e protestuesve vendas. Qëllimi përfundimtar i regjimit është të sigurojë mbajtjen e tij të vazhdueshme në pushtet, duke përdorur këtë metodë për të mbuluar dobësitë e tij të brendshme dhe për të ruajtur kontrollin e tij mbi kombin.
Kriza e brendshme që ka kapluar regjimin iranian manifestohet në formën e kryengritjeve të përhapura dhe thirrjeve për përmbysjen e tij nga populli iranian.