Një valë e vazhdueshme mosmarrëveshjesh vazhdon pa pushim në të gjithë Iranin. Me rënien e regjimit klerikal në horizont, ka spekulime të ndryshme se cila strategji rezulton më shpejt në ndryshimin e regjimit. Ndër opsionet e promovuara është “mosbindja civile”. Por a do të funksiononte?
Mosbindja civile është një formë e rezistencës jo të dhunshme ku individët qëllimisht shkelin ligjet ose rregulloret për të sfiduar veprimet ose politikat e padrejta të qeverisë. Ajo u popullarizua nga Henry David Thoreau në esenën e tij “Mosbindje Civile” në 1849, ku ai argumentoi se individët kishin një detyrim moral për t’u rezistuar ligjeve të padrejta.
Disa nga shembujt më të shquar të mosbindjes civile përfshijnë Marshimin e Kripës të Mahatma Gandhit në Indi në 1930, Bojkotin e Autobusëve të Montgomery të udhëhequr nga Martin Luther King Jr në SHBA në 1955 dhe Revolucionin Kadife në Çekosllovaki në 1989.
Me fjalë të tjera, mosbindja civile mund të realizohet në një vend ku një reformë e vërtetë është e mundur dhe ku establishmenti qeverisës toleron disidencën paqësore.
Regjimi iranian është një sistem politik unik që qeveriset nga një Udhëheqës Suprem i cili ka pushtet absolut mbi të gjitha degët e regjimit, duke përfshirë gjyqësorin, legjislativin dhe ekzekutivin. Një aparat brutal sigurie, duke përfshirë Gardën Revolucionare dhe forcën paraushtarake Basij, karakterizojnë gjithashtu regjimin.
Në një vend si Irani, ku regjimi është mesjetar, mosbindja civile nuk çon në përmbysjen e regjimit. Regjimi përgjigjet me shtypjen më brutale të çdo proteste që kërcënon ta rrëzojë atë. Kjo është e dukshme nga historia e regjimit, e shënuar nga shtypja e dhunshme e disidencës.
Deri në qershorin e vitit 1981, kur në Iran kishte një atmosferë pothuajse demokratike, grupet opozitare u përpoqën të shprehnin pikëpamjet e tyre për skenën politike të Iranit përmes aktiviteteve politike. Por regjimi i mullahëve ndaloi çdo aktivitet dhe filloi të arrestonte dhe vriste kundërshtarët. Përgjigja e regjimit ishte e shpejtë dhe brutale, me mijëra aktivistë politikë dhe intelektualë të arrestuar, torturuar dhe ekzekutuar.
Si grupi kryesor opozitar progresiv-mysliman në Iran, Mujahedin-e-Khalq (MEK) ndoqi me zjarr reformimin e Republikës së re pas revolucionit të vitit 1979. Pavarësisht takimeve të shumta, protestave, përpjekjeve për të marrë pjesë në zgjedhje dhe kritikave për kufizimin e lirive nga qeveria, përpjekjet e MEK-ut u përballën me shtypje të pamëshirshme. Mbështetësit e MEK-ut iu nënshtruan rrahjeve brutale, ku shumë prej tyre paguanin çmimin përfundimtar për besimet e tyre. Midis nëntorit të vitit 1978 dhe 20 qershorit të vitit 1981, më shumë se 50 anëtarë të MEK-ut u vranë nga ekstremistët për shpërndarjen e gazetës së organizatës, “Mojahed”, ose për pjesëmarrje në takime.
Një nga episodet më të tmerrshme në historinë e regjimit iranian është masakra e vitit 1988 e të burgosurve politikë, kur mbi 30,000 të burgosur politikë u masakruan në pak muaj. Viktimat ishin kryesisht anëtarë dhe mbështetës të MEK.
Gjatë viteve, regjimi iranian është përpjekur të mashtrojë duke promovuar mosbindjen civile si mjetin e vetëm për të bërë ndryshimin e regjimit ose sjelljen e tij. Nëpërmjet kësaj taktike, regjimi ka arritur të blejë kohë për sundimin e tij shtypës. Regjimi ka përdorur idenë e reformistëve brenda radhëve të tij si një aspekt tjetër të kësaj strategjie, duke reklamuar se ndryshimi ishte i arritshëm nga brenda sistemit.
Në vitet 1990, disa nga individët dhe grupet më ekstremiste u riemëruan si të moderuar dhe reformistë. Por në vend që të bëhej një forcë ndryshimi real, e ashtuquajtura lëvizje reformuese doli të ishte një mjet politik dhe diplomatik për regjimin për të mbajtur pushtetin dhe për të mashtruar komunitetin ndërkombëtar me një fasadë demokracie.
Ndërsa regjimi i ka vendosur të ashtuquajturit reformistë dhe të moderuar në pozita të larta pushteti, duke përfshirë zyrën e presidentit, Irani nuk ka parë asgjë në aspektin e reformave. Liritë vazhdojnë të shtypen, disidentët arrestohen, torturohen, vriten dhe ekzekutohen. Pakicave fetare dhe etnike vazhdojnë t’u mohohen të drejtat e tyre më elementare. Dhe gratë vazhdojnë të trajtohen si qytetare të dytës.
Ndërkohë, regjimi ka vazhduar të mashtrojë komunitetin ndërkombëtar duke bërë një shfaqje konkurrence midis fraksioneve të ndryshme të vijës së ashpër dhe të moderuar. Në realitet, pushteti qëndron brenda zyrës së liderit suprem dhe Gardës Revolucionare. Është vërtetuar herë pas here se në këtë regjim, çdo lloj vetëkënaqësie dhe ndryshimi nga brenda është i dënuar të dështojë.
Inkurajimi i mosbindjes civile në Iran – i cili renditet ndër vendet më të këqija në lirinë e shprehjes, lirinë e shtypit, lirinë e tubimit dhe barazinë gjinore, ndër kritere të tjera – nuk është vetëm shoqërisht, politikisht dhe historikisht e pamundur, por gjithashtu ul nga ecuria e vazhdueshme e kryengritjeve që shumë e perceptojnë si një revolucion në rritje në Iran. Përkrahësit e kësaj metode mbahen pas një besimi të fortë në uzurpimin e zyrës në një transferim të mundshëm të pushtetit, duke u mbështetur shumë tek të brendshëm të regjimit.
Konkretisht, banditë të IRGC-së janë ata që janë të përfshirë në ndjekjen e autoritetit, dhe ata që promovojnë mosbindjen civile në mënyrë të pamohueshme po pengojnë një revolucion që populli iranian kërkon me zjarr. Populli iranian ka të drejtë të kërkojë vetëmbrojtje dhe komuniteti ndërkombëtar duhet ta njohë këtë të drejtë. Diskutimi i mosbindjes civile në këtë rast po cenon të drejtat dhe kërkesat e tyre.
Në vend që të ndihmojnë një revolucion, ata që promovojnë mosbindjen civile po përpiqen të bindin njerëzit që të besojnë në nocionin e moderimit ose iluzionin e një tranzicioni të pushtetit me një Udhëheqës Suprem që është ndër më të vjetrit dhe më jetëgjatët tiranë. Kjo nuk do të ndryshojë gjërat në Iran dhe do të vazhdojë të mbajë regjimin në pushtet.
Prandaj, komuniteti global duhet t’i japë mbështetjen e tij aspiratës së popullit iranian për të përmbysur plotësisht regjimin. Regjimi në Iran shpërfill parimet e qeverisjes së ligjshme dhe përmbysja e tij me forcë është e nevojshme. Njohja e të drejtës së popullit iranian për vetëmbrojtje është veprimi parësor që duhet të merret pa vonesë. Kjo është e nevojshme për të ndihmuar popullin iranian në arritjen e objektivave të tyre dhe për të siguruar një të ardhme të ndritshme dhe të lirë për të gjithë.