Zyrtarët e regjimit iranian janë thellësisht të ndarë për rezultatin e zgjedhjeve

9 mars 2024

Në labirintin e diktaturës fetare të Iranit, ku vendimet kryesore qëndrojnë në duart e një figure të pazgjedhur, zgjedhjet shpesh duken si një shfaqje teatrale pa përmbajtje. Megjithatë, zgjedhjet e rreme parlamentare të mbajtura më 1 mars në Iran patën një rëndësi të thellë për regjimin, popullin iranian dhe komunitetin global në përgjithësi.

Duke pasur parasysh se ky raund zgjedhjesh u errësua nga një seri kryengritjesh që nga viti 2017 dhe thirrjet e përhapura për ndryshimin e regjimit, si regjimi ashtu edhe populli iranian dukej se kishin mosmarrëveshje për rezultatin.

Në daljen e tij të parë publike pas skemës elektorale, Ali Khamenei, udhëheqësi suprem i regjimit iranian, i përshkroi zgjedhjet si “epike”, gjë që tregoi paaftësinë e tij për të mos pretenduar “fitore”.

Khamenei tha: “Për rreth një vit, armiqtë janë përpjekur të largojnë njerëzit nga pjesëmarrja në zgjedhje dhe të shuajnë entuziazmin e tyre. Megjithatë, populli me lëvizjen e tij madhështore dhe epike të 1 Marsit u përball me përpjekjet e armiqve. Prandaj, kjo lëvizje ishte një formë e xhihadit.”

Më 2 mars, presidenti i regjimit Ebrahim Raisi shprehu gjithashtu mirënjohjen për organizatorët e zgjedhjeve për “shëndetin” dhe “sigurinë” e zgjedhjeve në një mesazh të shpërndarë përmes mediave të kontrolluara nga shteti. Ai e përshëndeti atë si një “konkurrencë të lavdishme”.

Padyshim, ndërsa Khamenei dhe rrethi i tij i brendshëm përpiqen të nënkuptojnë një kthim në kushtet e para vitit 2022 në Iran, populli iranian e ka ekspozuar në mënyrë efektive të kundërtën përmes bojkotit të tyre të fuqishëm. Kjo është bërë e dukshme përmes shprehjeve të atyre që janë të vetëdijshëm për realitetet shoqërore.

Fitore apo disfatë?

Mahmoud Ahmadinejad, ish-presidenti i regjimit, i cili vetë hodhi një votë në zgjedhjet e rreme më 1 mars, tha: “Kjo është një humbje dhe nuk ka fitore”.

Në një video, Ahmadinexhad vërejti: “Ata mënjanuan njerëzit dhe tani vijnë me justifikime. Ndonjëherë njeriu ndihet sinqerisht keq; fillimisht për veten e tyre, pastaj për vendin. Ajo që është edhe më absurde është kur e quajnë “fitore të madhe!”.

Më 7 mars, Hashmatollah Falahatpisheh, ish-kreu i Komisionit të Sigurisë së Kuvendit i tha gazetës shtetërore Etemad, “Unë besoj fuqimisht se zgjedhjet e 1 marsit nuk ishin aspak një fitore për principet; përkundrazi, ato përfaqësonin një humbje për ata që kërkuan të spastronin qeverisjen. Populli beson se votat e tyre nuk ndikojnë më në fatin e tyre. Grupet e presionit këtë herë nuk i kursyen as mentorët dhe pleqtë e tyre. Kjo situatë brenda vendit ka penguar formimin e kohezionit kombëtar dhe nga jashtë ka krijuar një konsensus kundër Iranit, duke dëmtuar interesat kombëtare të vendit. Sot, me gjithë propagandën, shumë iranianë nuk ishin të gatshëm të zgjidhnin rrugën drejt kutive të votimit”.

Një krizë legjitimiteti

Më 6 mars, në një artikull të titulluar “Kriza e përfaqësimit politik: një kërcënim për sigurinë kombëtare”, gazeta shtetërore Ham-Mihan shkroi, “Në zonën zgjedhore të Shirazit, një qytet me një popullsi prej disa milionësh, kandidati i rangut të lartë hyri në parlament me vetëm 78,000 vota, duke përfaqësuar vetëm 5% të popullsisë së qytetit. Në mënyrë të ngjashme, në zonën zgjedhore të Isfahanit, kandidati kryesor, në rastin më të mirë, përfaqëson 10% të zgjedhësve, ndërsa në Teheran, kandidati kryesor siguroi përfaqësim nga vetëm 7% e votuesve me të drejtë vote. Këto shifra janë dukshëm më të ulëta për kandidatët e tjerë që kanë marrë vota në qytetet kryesore. Kjo tregon një krizë përfaqësimi. Për më tepër, në këto zgjedhje, votat boshe përbënin një pjesë të konsiderueshme të votave të përgjithshme të hedhura.”

Uebfaqja shtetërore Khabar Online shkroi më 6 mars, “Pavarësisht nëse ju pëlqen apo jo, ju nuk mund të injoroni votat boshe. Kjo do të thotë se votat boshe tani llogariten si forcë politike. Mohimi i votave boshe nuk mund t’i bëjë ato të largohen.”

Gazeta Etemad paralajmëroi gjithashtu kundër rritjes së mbështetjes mes njerëzve për ndryshimin e regjimit. Më 7 mars, ai shkroi: “Që kur principat radikalë morën përgjegjësinë, ata kanë kontribuar vetëm në radikalizimin e një pjese të konsiderueshme të shoqërisë civile dhe të moderuar, duke fuqizuar qasjet e ndryshimit të regjimit. Në thelb, ata kanë nxitur një forcë që ka pritur momentin e duhur. Në këtë situatë, lindin linja të rrezikshme defektesh brenda shoqërisë.”

Manipulimi i ekspozuar

Sommayeh Mahmoudi, një anëtare e parlamentit të regjimit, rrëfeu gjithashtu mashtrimin e zgjedhjeve dhe manipulimin e votave. Ajo tha, “Ka pasur shumë individë, numrat e identitetit kombëtar të të cilëve u përdorën për votim, dhe pasi vizituan kutinë e votimit, ata kuptuan se votat e tyre tashmë ishin hedhur nga të tjerët”.

Më tej ajo tha se “blerja e votave është bërë nga 100 mijë deri në 1.5 milionë Toman (monedhë iraniane – ekuivalente me 1.69 deri në 25.37 dollarë), dhe votuesve u janë dhënë pako dhuratash”.

Në një artikull kritik, Mohammad Mohajeri, një anëtar i bordit redaktues të uebsajtit Khabar Online, sulmoi Ahmad Vahidin, Ministrin e Brendshëm në qeverinë e Raisit, duke shkruar: “Ministër! Performanca juaj në 12 muajt e fundit ka çuar në çnderimin e kryesimit të zgjedhjeve parlamentare me më pak pjesëmarrje.”

Ai shtoi, “Edhe përfaqësuesit e zgjedhur, të paktën në Teheran, përfaqësojnë një maksimum prej 5% të votuesve me të drejtë vote. Tani që ka dalë në dritë thashethemet e votimit me letërnjoftime të të tjerëve, pse nuk hartoni një sistem që kushdo të zbulojë nëse është votuar në emër të tyre apo jo?”

Abbas Abdi, një ish-hetues i kthyer në gazetar gjithashtu shkroi: “Unë absolutisht nuk e pranoj që pjesëmarrja në zgjedhje ishte 40 për qind. Para zgjedhjeve ishte paralajmëruar se pjesëmarrja do të ishte rreth 30 për qind. 40 për qind është një shaka. Rreth gjashtë deri në shtatë për qind është ulur për shkak të këtyre votave bosh, të cilat ishin të paprecedentë.”

Duke iu referuar zbulimit të manipulimit të votave, Abdi me sarkazëm tha: “Një numër i këtyre votave të numëruara janë në pikëpyetje. Si ato që përmenden në çështjen e kartave të identitetit kombëtar. Për momentin, unë vetë nuk e di nëse kam votuar apo jo.”

Pasojat e një disfate

Ahmad Zeydabadi, një analist i lidhur me shtetin, shkroi në kanalin e tij Telegram: “Ndoshta do të vijë një ditë kur individët me 20 vota nga anëtarët e familjes do të bëhen përfaqësues të Teheranit”.

Më 23 shkurt, në një intervistë për Didar News, Zeydabadi kishte paralajmëruar:

“Nëse kjo situatë nuk ndryshon, është në thelb një pjerrësi shumë, shumë e rrezikshme drejt kolapsit që mendoj se të gjithë ata që janë duke punuar në fund të fundit në fusha të ndryshme kanë rënë këmbanat e alarmit për një kohë të gjatë.”

Ham-Mihan paralajmëroi gjithashtu, “Ndërsa në të kaluarën, anëtarët e parlamentit mund të përfaqësonin 10% deri në 20% të popullsisë, tani ata do të përfaqësojnë vetëm 5% deri në 10%. Kushtet ku ka një krizë të përfaqësimit politik krahas joefikasitetit do të jenë të prirura për kriza më të rëndësishme politike, sociale dhe të sigurisë, duke paraqitur një kërcënim për sigurinë kombëtare.”

Fakti që zyrtarët shtetërorë iranianë nuk mund të arrijnë një marrëveshje për mesazhet e tyre në lidhje me zgjedhjet e rreme nuk është për t’u habitur. Kjo grindje, e cila filloi menjëherë pas vdekjes së ish-udhëheqësit suprem Ruhollah Khomeini në vitin 1989, tani ka arritur në përfundime shumë më serioze.

Në thelb, konflikti nuk sillet rreth thelbit të qeverisjes, por më tepër rreth mbështetjes së tij. Duke pasur parasysh mosmarrëveshjen e vazhdueshme midis fraksioneve në pushtet, i bie popullit dhe Rezistencës brenda Iranit që të japin një rezolutë.