Kush është Mohammad Shariatmadari? Ish-oficer i Inteligjencës Tani Drejton Perandorinë Petrokimike të Iranit

Një figurë sigurie në krye të fuqisë ekonomike

Emërimi i Mohammad Shariatmadari si Drejtor Ekzekutiv dhe Zëvendëskryetar i Kompanisë së Industrive Petrokimike të Gjirit Persik (KIPGP), i konfirmuar më 7 prill 2025, nxjerr në pah lidhjet e thella midis aparatit të sigurisë së Iranit dhe sektorëve të tij ekonomikë. Si konglomerati i dytë më i madh petrokimik në Lindjen e Mesme, KIPGP tani drejtohet nga një figurë me një histori të gjatë në Korpusin e Gardës Revolucionare Islamike (IRGC) dhe Ministrinë e Inteligjencës. Ky veprim nënvizon praktikën e regjimit për të vendosur individë të lidhur me represionin shtetëror në kontrollin e ndërmarrjeve fitimprurëse, duke reflektuar strukturën mafioze të sistemit sundues të Iranit.

Dekada në Qarqet e Brendshme të Represionit dhe Politikës

Karriera e Shariatmadari përfshin dekada brenda institucioneve represive të Iranit. Një ish-hetues dhe zëvendësministër i Inteligjencës, ai përballet me akuza për shkelje të të drejtave të njeriut, duke përfshirë torturimin e aktivistëve politikë në vitet 1980 dhe 1990. Lidhjet e tij me bërthamën e regjimit përfshijnë role në Ekzekutimin e Urdhrit të Khomeinit dhe zyrën e Udhëheqësit Suprem, si dhe shërbeu si këshilltar i Ali Khameneit. Nga viti 2006 deri në vitin 2014, ai kryesoi komisionin ekonomik të Këshillit Strategjik për Marrëdhëniet me Jashtë, një pozicion i emëruar nga Khamenei, duke shfaqur ndikimin e tij si në siguri ashtu edhe në politikën strategjike.

Një Karrierë e Njollosur nga Polemikat dhe Sjellja e Dyshimtë

Shariatmadari ka mbajtur role të rëndësishme ekonomike në administrata të shumta, duke përfshirë Ministrin e Tregtisë nën Mohammad Khatami dhe dy poste ministrore nën Hassan Rouhani: Ministër i Industrisë, Minierave dhe Tregtisë, dhe më vonë Ministër i Kooperativave, Punës dhe Mirëqenies Sociale. Mandati i tij si Ministër i Industrisë u përball me kritika të ashpra, duke kulmuar me procedurat e shkarkimit në tetor 2018 për keqmenaxhim të tregjeve, dështim në kontrollin e rritjes së çmimeve dhe mundësimin e korrupsionit në industri si automobilat dhe ndarja e valutave. Ai dha dorëheqjen papritur më 20 tetor 2018, vetëm për t’u nominuar të nesërmen për Ministrinë e Kooperativave, Punës dhe Mirëqenies Sociale. Përveç kësaj, kredencialet e tij akademike janë vënë në pikëpyetje, me gazetarin Ehsan Mehrabi që vuri në dukje se Shariatmadari pretendoi një doktoraturë pa prova të diplomës bachelor ose master, duke mbajtur vetëm një diplomë të asociuar gjatë qeverisjes së Khatamit.

Rol i Ri, Modele të Njohura të Opacitetit dhe Rrezikut

Në Kompaninë e Industrive Petrokimike të Gjirit Persik (KIPGP), lidershipi i Shariatmadari-t ka shkaktuar tashmë polemika. Një transaksion prej 24 trilionë tomanësh (afërsisht 400 milionë dollarë) u pezullua në mars 2025 pasi organizata e bursës ngriti shqetësime në lidhje me çmimet, metodat e pagesës dhe implikimet menaxheriale, duke e lënë marrëveshjen në harresë. Praktikat e tij të emërimit kanë tërhequr gjithashtu kritika, me një anëtar të Komisionit të Sigurisë Kombëtare dhe Politikës së Jashtme që vuri në dyshim kompetencën e të emëruarve të tij dhe rezistencën e tyre ndaj kontrolleve të së kaluarës më 10 prill 2025. Këto çështje sugjerojnë se opaciteti dhe keqmenaxhimi i vërejtur në rolet e tij të mëparshme mund të vazhdojnë në KIPGP.

Një Sistem që Shpërblen Besnikëri mbi Përgjegjshmërinë

Ngritja e Shariatmadari-t nga operativ i inteligjencës në manjatin e petrokimisë pasqyron një model më të gjerë në regjimin e Iranit, ku besnikëria ndaj establishmentit në pushtet shpesh e tejkalon llogaridhënien. Strategjia e Udhëheqësit Suprem Ali Khamenei duket se mbështetet në vendosjen e besnikëve të besuar si Shariatmadari në pozicione kyçe ekonomike për të siguruar burime dhe për të shtypur mospajtimin mes krizave ekonomike dhe trazirave sociale. Ky sistem shpërblen individë me të kaluar të diskutueshme, duke shfrytëzuar varësinë e tyre nga regjimi për të siguruar pajtueshmërinë. Trajektorja e karrierës së Shariatmadari-t – nga dhomat e marrjes në pyetje deri te drejtimi i një perandorie petrokimike – ilustron se si elita sunduese e Iranit konsolidon pushtetin duke u besuar pasuri të madhe atyre me besnikëri të provuar, shpesh në kurriz të mirëqenies së kombit.