Skenat e gëzueshme të sirianëve që festojnë lirinë e sapogjetur pas gjysmë shekulli tirani janë një kontrast i ngrohtë me imazhet e tmerrshme që dalin nga burgjet e Asadit. Këto tmerre na kujtojnë thellësitë në të cilat pamëshirshmëria e një njeriu mund ta zhysë një komb. Ndërsa rënia e Bashar al-Assad-it jehoi globalisht, valët e saj tronditëse goditën më fort jo në Damask, por në Teheran.
Që nga fillimi i protestave paqësore të Sirisë, Ali Khamenei, Udhëheqësi Suprem i Iranit, bëri një zgjedhje fatale: të qëndronte pranë Asadit me çdo kusht. Edhe pse Irani u përball me krizat e veta ekonomike, ai derdhi dhjetëra miliarda dollarë për të mbështetur regjimin sirian. Mijëra luftëtarë nga milicitë e mbështetura nga IRGC si Fatemiyoun, Zainabiyoun dhe Forcat e Mobilizimit Popullor të Irakut, së bashku me Forcat Quds të Qassem Soleimani, u vendosën për të nxitur fushatën e vrasjeve dhe shkatërrimit masiv të Asadit.
Strategjia e Soleimanit për luftën e tokës së djegur shkatërroi qytetet siriane, duke i kthyer ato në varreza rrënojash. Çatitë e destinuara dikur për të strehuar familjet u bënë instrumente të vdekjes së tyre.
Regjimi i Iranit i dha përparësi mbijetesës së Asadit mbi nevojat e tij urgjente. Në vitin 2013, një komandant i shtabit të Ammar, deklaroi në mënyrë famëkeqe: “Nëse detyrohemi të zgjedhim midis Sirisë dhe Khuzestanit, ne do të zgjedhim Sirinë”, duke iu referuar provincës jugore të pasur me naftë të Iranit.
Vendosja e rreth 60,000 milicive në Siri ishte shembull i arrogancës së llogaritur gabim të regjimit. Megjithatë, pas 13 vjetësh, një forcë rebele prej 10,000 vetash mundi ushtrinë prej 170,000 trupash të Asadit – një goditje shkatërruese për ambiciet rajonale të regjimit, e mundësuar nga kolapsi i forcave përfaqësuese që dikur mbronin sundimin e Asadit.
Leaked document exposes #Iranian regime's financial support for #Syria. What are the implications of Billions of dollars squandered to prop up #Assad's regime?https://t.co/z4Ol9DSoHd
— NCRI-FAC (@iran_policy) June 11, 2023
Pasojat janë një makth për Teheranin. Irani ka humbur korridorin e tij vendimtar ndaj Hezbollahut, një pikë kyçe e ndikimit të tij rajonal, dhe ka humbur dekada të tëra investimesh. Rënia e Asadit shkatërron vizionin e Khameneit për “thellësinë strategjike” dhe ekspozon propagandën e regjimit për fuqinë rajonale si boshe. Narrativa e madhe e luftimit të armiqve të huaj “në Siri për të shmangur luftimin e tyre në Iran” është zbërthyer. Tani, regjimi përballet me fantazmën e një kryengritjeje të frymëzuar nga Siria në tokën e tij.
Heshtja e regjimit përballë këtyre kritikave është shurdhuese. Edhe komentuesit e lidhur me shtetin kanë thyer gradat. Një gazetar postoi: “Assad ka mbaruar. Diktatorët bien gjithmonë papritmas.” Të tjerë kanë theksuar “fitoret zgjedhore” të Asadit prej 95% si provë e zbrazëtisë së regjimeve të tilla. Një tjetër reporter i lidhur me shtetin, u ankua: “Assad ra pa asnjë civil të vetëm të gatshëm për ta mbrojtur atë. Çfarë thotë kjo për të ashtuquajturin legjitimitet të tij?”
Watch and judge why Iranian state officials are trying to scare off the people and warn that #Iran will become like #Syria if #IranProtests2022 prolong pic.twitter.com/K4jkiMpBaw
— NCRI-FAC (@iran_policy) December 26, 2022
Mësimet e kolapsit të Asadit janë të qarta: asnjë regjim nuk mund të mbijetojë vetëm me brutalitet. Siç thotë thënia e Profetit Muhamed, “Një mbretëri mund të durojë mosbesimin, por jo padrejtësinë”. Shtypja, korrupsioni dhe heshtja e mospajtimit që përcaktoi Sirinë e Asadit janë të njëjtat shenja dalluese të sundimit të Teheranit.
Për regjimin e Iranit, rënia e Asadit nuk është vetëm një disfatë gjeopolitike – ajo është një pasqyrë që pasqyron dobësitë e veta. Shtëpia e letrave e ndërtuar mbi shtypjen, propagandën dhe ambicjen e pamatur po shembet. Pyetja nuk është nëse Teherani do të përballet me llogarinë e tij, por kur.
