Regjimi iranian i ka kthyer burgjet e tij në qendra shfrytëzimi, ku mijëra të burgosur i nënshtrohen praktikave çnjerëzore të punës. Nën maskën e administrimit të burgjeve, regjimi e shfrytëzon këtë punë të detyruar për përfitime të konsiderueshme financiare, duke i trajtuar të burgosurit si një fuqi punëtore të lirë dhe të shpenzueshme. Ky abuzim i rëndë ka tërhequr vëmendjen ndërkombëtare, me Kombet e Bashkuara që kohët e fundit i kanë theksuar këto praktika si një shembull të zymtë të skllavërisë moderne.
Dënimi ndërkombëtar i punës së detyruar në burgjet iraniane
Më 28 gusht, faqja e internetit e Kombeve të Bashkuara publikoi një deklaratë me shkrim të dorëzuar nga një organizatë joqeveritare, duke dënuar përdorimin e regjimit iranian të të burgosurve si punë të detyruar. Raporti i OKB-së e kategorizon këtë shfrytëzim si një nga format më flagrante të skllavërisë bashkëkohore, duke hedhur dritë mbi kushtet e tmerrshme me të cilat përballen të burgosurit në Iran.
Raporti detajon se si autoritetet iraniane japin sistematikisht punën e të burgosurve në sektorë të ndryshëm privatë dhe qeveritarë. Nxitja parësore për këta sektorë për t’u përfshirë në praktika të tilla është kostoja jashtëzakonisht e ulët e kësaj pune—shumë nën pagat standarde qoftë në sektorin privat, qoftë në atë publik. Për më tepër, administratorët e burgjeve konfiskojnë të paktën tre të katërtat e pagave të të burgosurve, duke i lënë ata me të ardhura të pakta që janë të pamjaftueshme për të plotësuar as nevojat e tyre elementare.
Të burgosurit shpesh detyrohen të punojnë me orë të gjata në kushte rraskapitëse, pa mbrojtje ligjore apo të drejta pune. Ata zakonisht punësohen në punëtori të burgjeve ose dërgohen për të punuar në mjedise të rrezikshme si miniera dhe gurore. Situata për femrat e burgosura është po aq e rëndë – ato janë të detyruara të punojnë në punishte rrobaqepësie, paketim mallrash, gatim dhe pjekje me paga të vogla. Për shembull, punonjëset femra të furrës fituan vetëm 2,9 dollarë në muaj në vitin 2020, një shumë që është jashtëzakonisht e pamjaftueshme për të mbajtur veten ose familjet e tyre.
Shfrytëzimi përkeqësohet më tej nga kërcënimi i vazhdueshëm i dhunës. Në burgun e madh të Teheranit dhe në burgun Fashafuyeh, rojet thuhet se përdorin torturën si një mjet për të detyruar të burgosurit të rrisin produktivitetin e tyre. Kjo formë shfrytëzimi, e kryer nën kërcënimin e dëmtimit fizik, është një shkelje e rëndë e të drejtave të njeriut dhe standardeve ndërkombëtare të punës.
Një histori e shkeljeve të të drejtave të njeriut në burgjet iraniane
Përdorimi i punës së detyruar nga regjimi iranian në burgje nuk është një incident i izoluar, por më tepër pjesë e një modeli më të gjerë të abuzimeve të të drejtave të njeriut që kanë pllakosur vendin për dekada. Që nga themelimi i Republikës Islamike në vitin 1979, burgjet iraniane kanë qenë të njohura për kushtet e tyre të vështira, torturat sistematike dhe abuzimin e përhapur të të burgosurve.
Masakra e vitit 1988
Një nga shembujt më flagrantë të shkeljeve të të drejtave të njeriut në burgjet iraniane ndodhi në verën e vitit 1988, kur mijëra të burgosur politikë u ekzekutuan brenda pak muajsh. Viktimat, shumë prej të cilëve ishin të lidhur me grupet opozitare si Organizata e Muxhahedinëve të Popullit të Iranit (PMOI/MEK), iu nënshtruan gjykimeve të shkurtra dhe u ekzekutuan me shpejtësi. Trupat e tyre u varrosën në varre masive dhe regjimi ka refuzuar vazhdimisht të zbulojë vendndodhjet e këtyre varreve ose të pranojë zyrtarisht masakrën.
Protestat e vitit 2009
Gjatë protestave në vitin 2009, pas zgjedhjeve të diskutueshme presidenciale, forcat iraniane të sigurisë arrestuan mijëra demonstrues. Shumë prej këtyre protestuesve iu nënshtruan trajtimit brutal në qendrat e paraburgimit si Kahrizak, ku dolën raporte për tortura, abuzime seksuale dhe vrasje pa gjyq. Qendra e paraburgimit në Kahrizak u bë një simbol i shtypjes së pamëshirshme të disidencës nga regjimi.
Goditjet e fundit
Në vitet e fundit, regjimi iranian ka vazhduar fushatën e tij të represionit, veçanërisht në përgjigje të protestave të përhapura. Pas protestave mbarëkombëtare në nëntor 2019, të nxitura nga një rritje e papritur e çmimeve të karburantit, dhe protestave të vitit 2022 që u ndezën pas vrasjes së Mahsa Amini në paraburgim të policisë morale të regjimit, forcat e sigurisë vranë qindra protestues dhe arrestuan mijëra të tjerë. Shumë prej të arrestuarve iu nënshtruan torturave, rrëfimeve të detyruara dhe gjyqeve të padrejta, të ndjekura nga dënime të gjata me burgim apo edhe dënime me vdekje.
Të burgosurit politikë dhe mospajtimet
Burgjet iraniane janë gjithashtu të mbushura me të burgosur politikë, duke përfshirë gazetarë, aktivistë të të drejtave të njeriut dhe anëtarë të pakicave etnike dhe fetare. Këta të burgosur shpesh përballen me dënime të ashpra, izolim dhe mohim të kujdesit mjekësor. Trajtimi i regjimit ndaj të burgosurve politikë ka tërhequr një dënim të gjerë nga organizatat e të drejtave të njeriut dhe komuniteti ndërkombëtar.
Përdorimi i punës së detyruar në burgjet iraniane është një shembull i qartë i shpërfilljes së regjimit iranian për të drejtat themelore të njeriut. Ky shfrytëzim është pjesë e një historie më të gjerë të abuzimit sistematik, shtypjes së disidencës dhe shkeljeve të rënda të standardeve ndërkombëtare. Komuniteti ndërkombëtar duhet të vazhdojë të mbajë përgjegjës regjimin iranian për këto mizori dhe të mbështesë përpjekjet për të sjellë drejtësi për viktimat e këtyre shkeljeve të të drejtave të njeriut.
Ndërsa Kombet e Bashkuara dhe organet e tjera ndërkombëtare hedhin dritë mbi këto abuzime, është thelbësore të ruhet presioni mbi regjimin iranian për t’i dhënë fund këtyre praktikave çnjerëzore dhe për të mbështetur të drejtat themelore të të gjithë të burgosurve.
Një histori e shkeljeve të të drejtave të njeriut në burgjet iraniane
Përdorimi i punës së detyruar nga regjimi iranian në burgje nuk është një incident i izoluar, por më tepër pjesë e një modeli më të gjerë të abuzimeve të të drejtave të njeriut që kanë pllakosur vendin për dekada. Që nga themelimi i Republikës Islamike në vitin 1979, burgjet iraniane kanë qenë të njohura për kushtet e tyre të vështira, torturat sistematike dhe abuzimin e përhapur të të burgosurve.
Masakra e vitit 1988
Një nga shembujt më skandaloz të shkeljeve të të drejtave të njeriut në burgjet iraniane ndodhi në verën e vitit 1988, kur mijëra të burgosur politikë u ekzekutuan brenda pak muajsh. Viktimat, shumë prej të cilëve ishin të lidhur me grupet opozitare si Organizata e Muxhahedinëve të Popullit të Iranit (PMOI/MEK), iu nënshtruan gjykimeve të shkurtra dhe u ekzekutuan me shpejtësi. Trupat e tyre u varrosën në varre masive dhe regjimi ka refuzuar vazhdimisht të zbulojë vendndodhjet e këtyre varreve ose të pranojë zyrtarisht masakrën.
Protestat e vitit 2009
Gjatë protestave në vitin 2009, pas zgjedhjeve të diskutueshme presidenciale, forcat iraniane të sigurisë arrestuan mijëra demonstrues. Shumë prej këtyre protestuesve iu nënshtruan trajtimit brutal në qendrat e paraburgimit si Kahrizak, ku dolën raporte për tortura, abuzime seksuale dhe vrasje pa gjyq. Qendra e paraburgimit në Kahrizak u bë një simbol i shtypjes së pamëshirshme të disidencës nga regjimi.
Goditjet e fundit
Në vitet e fundit, regjimi iranian ka vazhduar fushatën e tij të represionit, veçanërisht në përgjigje të protestave të përhapura. Pas protestave mbarëkombëtare në nëntor 2019, të nxitura nga një rritje e papritur e çmimeve të karburantit, dhe protestave të vitit 2022 që u ndezën pas vrasjes së Mahsa Amini në paraburgim të policisë morale të regjimit, forcat e sigurisë vranë qindra protestues dhe arrestuan mijëra të tjerë. Shumë prej të arrestuarve iu nënshtruan torturave, rrëfimeve të detyruara dhe gjyqeve të padrejta, të ndjekura nga dënime të gjata me burgim apo edhe dënime me vdekje.
Të burgosurit politikë dhe mospajtimet
Burgjet iraniane janë gjithashtu të mbushura me të burgosur politikë, duke përfshirë gazetarë, aktivistë të të drejtave të njeriut dhe anëtarë të pakicave etnike dhe fetare. Këta të burgosur shpesh përballen me dënime të ashpra, izolim dhe mohim të kujdesit mjekësor. Trajtimi i regjimit ndaj të burgosurve politikë ka tërhequr një dënim të gjerë nga organizatat e të drejtave të njeriut dhe komuniteti ndërkombëtar.
Përdorimi i punës së detyruar në burgjet iraniane është një shembull i qartë i shpërfilljes së regjimit iranian për të drejtat themelore të njeriut. Ky shfrytëzim është pjesë e një historie më të gjerë të abuzimit sistematik, shtypjes së disidencës dhe shkeljeve të rënda të standardeve ndërkombëtare. Komuniteti ndërkombëtar duhet të vazhdojë të mbajë përgjegjës regjimin iranian për këto mizori dhe të mbështesë përpjekjet për të sjellë drejtësi për viktimat e këtyre shkeljeve të të drejtave të njeriut.
Ndërsa Kombet e Bashkuara dhe organet e tjera ndërkombëtare hedhin dritë mbi këto abuzime, është thelbësore të ruhet presioni mbi regjimin iranian për t’i dhënë fund këtyre praktikave çnjerëzore dhe për të mbështetur të drejtat themelore të të gjithë të burgosurve.