Gratë iraniane të veshura me hixhab ecin nëpër një rrugë në kryeqytetin Teheran më 7 shkurt 2018. ATTA KENARE/AFP nëpërmjet Getty Images
Revolucioni iranian i vitit 1979 është një histori premtimesh të paplotësuara, mundësive të neglizhuara, qeverive të paafta dhe historive të patreguara. Pritshmëritë e miliona iranianëve, të cilët në vitin 1979 votuan për një Republikë Islamike dhe për prosperitet dhe liri, mbeten në mënyrë drastike të paplotësuara. Në vend të demokracisë, iranianët përfunduan me autokraci. Në vend të një qeverie të përgjegjshme, ata përfunduan me korrupsion dhe miqësi. Të drejtat e njeriut dhe të drejtat e grave dhe të pakicave u sakrifikuan të gjitha në emër të fesë.
Në krye të premtimeve të thyera të revolucionit të vitit 1979, qëndron shkelje e të drejtave të grave në Iran. Ideologjia mizogjene e mullahëve u bë aktive menjëherë pas zotërimit të tyre mbi pushtetin. Gratë iraniane, të reja e të vjetra, të cilat ishin aq të dobishme në rrëzimin e regjimit të Shahut, u bënë të burgosura të një regjimi tjetër, këtë herë nën maskën e fesë. Sot, Irani është një nga shtypësit më të mëdhenj të grave në botë.
Kufizimet e regjimit ndaj grave në Iran
Gratë nuk janë në gjendje të largohen nga vendi, madje as të marrin një pasaportë nëse burri i tyre nuk e lejon. Sa i përket shkollimit të lartë, shumë fusha studimi, si inxhinieria apo fushat teknologjike, janë të kufizuara vetëm për meshkujt. Kështu ndodh edhe në vendin e punës. Gratë mund të punojnë nëse bashkëshortët e tyre e lejojnë. Edhe nëse ai e lejon atë, ato janë në gjendje të punojnë vetëm në punë që janë të hapura për gratë dhe shumica janë të hapura vetëm për burrat.
Gratë janë ende të mandatuara të mbajnë hixhabin dhe çadorin sa herë që janë në publik, vetëm duke treguar fytyrat e tyre.
Një nga aktet e para të qeverisë revolucionare ishte pezullimi i Ligjit për Mbrojtjen e Familjes dhe shpërbërja e Gjykatave Familjare. Burrat ishin edhe një herë të lirë të divorcoheshin nga gratë e tyre me një deklaratë të thjeshtë; ata gjithashtu fituan kujdestarinë ekskluzive të fëmijëve të tyre. Gratë nuk mund të bënin më kërkesë për divorc nëse e drejta nuk parashikohej në kontratat e martesës dhe ato humbnin të drejtën për kujdestarinë e fëmijëve.
U hoqën gjithashtu kufizimet për poligaminë.
Në vitin 1981, parlamenti i Iranit miratoi Ligjin Islamik të Ndëshkimit, duke futur fshikullimin, goditjen me gurë dhe pagesën e parave të gjakut për krime që variojnë nga tradhtia bashkëshortore deri te shkelja e kodeve islame të veshjes.
Mosha e martesës për vajzat u reduktua në pubertet, e cila është nëntë sipas ligjit islamik. Sipas ligjit, një vajzë deri në 13 vjeç mund të martohet, ndërsa vajzat edhe më të vogla mund të martohen ligjërisht me pëlqimin gjyqësor të babait. Në gjysmën e parë të vitit 2021, sipas shifrave zyrtare të qeverisë, mbi 16,000 vajza të moshës nga 10 deri në 14 vjeç janë martuar.
Më 16 nëntor 2021, ekspertët e të drejtave të njeriut të OKB-së i kërkuan Iranit të shfuqizojë një ligj të ri të gjerë që kufizon ashpër aksesin në abortin, kontracepsionin, shërbimet e sterilizimit vullnetar dhe informacionin përkatës, duke shkelur drejtpërdrejt të drejtat e njeriut të grave sipas ligjit ndërkombëtar. Ligji për “Popullsinë e të rinjve dhe mbrojtjen e familjes”, i cili synon të rrisë shkallën e lindshmërisë, i ratifikuar nga Këshilli Gardian i Iranit në nëntor, është në “shkelje të qartë të ligjit ndërkombëtar”, vunë në dukje ekspertët. Ligji i ri përmban gjithashtu një dispozitë të formuluar në mënyrë të paqartë në nenin 61, e cila thotë se nëse kryhet në shkallë të gjerë, aborti do të binte nën krimin e “korrupsionit në tokë” dhe do të dënohej me vdekje.
“Pasojat e këtij ligji do të jenë gjymtuese për të drejtën e grave dhe vajzave për shëndet dhe përfaqëson një kthesë alarmante dhe regresive nga një qeveri që ishte lavdëruar për përparimin në të drejtën për shëndet”, thanë ekspertët.
Shumë gra në Iran po përballen me ndëshkime për t’u mbrojtur kundër kësaj shtypjeje. Këto dënime përfshijnë rrahje, tortura dhe burgim. Këto gra po i nënshtrohen një dënimi mizor dhe të pazakontë për aktin e thjeshtë të luftimit kundër shkeljeve të të drejtave të grave në Iran.
Dhe lista vazhdon e vazhdon.