Shtetet e Bashkuara kanë aktivizuar mekanizmin ‘snapback’, një provizo e paktit bërthamor të 2015-ës të Iranit me fuqitë botërore, duke dhënë si shkak veprimtaritë e paligjshme të regjimit iranian dhe shkeljet e vazhdueshme të detyrimeve të tij nën kushtet e marrëveshjes. Rivendosja e sanksioneve do të ketë pasoja të rënda për regjimin.
Të hënën, Sekretarët amerikanë të Shtetit, Mbrojtjes dhe Thesarit, në një konferencë të përbashkët për shtyp, shpallën rivendosjen e vargut të parë të këtyre sanksioneve mbi regjimin e mullahëve. Ata shpallën vënien e sanksioneve të reja, sipas një Urdhri Ekzekutiv nga Presidenti amerikan Donald J. Trump, për sa i përket rikthimit të të gjitha sanksioneve mbi regjimin iranian.
Gjithashtu, gjatë konferencës për shtyp të hënën, Sekretari i Shtetit Mike Pompeo, duke kritikuar marrëveshjen bërthamore të Iranit me fuqitë botërore në 2015-ën, e quajti atë “një ushtrim në paqësim,” i cili “i dhuroi biliona regjimit dhe përgatiti terrenin që Irani të bëhej tregtari i zgjedhur i armëve për grupe terroriste e diktatorë në mbarë botën brenda vetëm pesë vitesh.”
Regjimi iranian ka qenë nën këto sanksione më përpara, por cili është ndryshimi këtë herë? A do të rikthehet situata e regjimit në atë që ka qenë para nënshkrimit të paktit bërthamor?
- Siç e ka përmendur Sekretari Pompeo, regjimi iranian e ka gëzuar për vite të tëra politikën e paqësimit nga qeveritë perëndimore. Për shkak të politikës së paqësimit, shumë nga sanksionet nuk janë implementuar plotësisht, dhe regjimi e ka përdorur këtë mundësi për të vazhduar me veprimtaritë e tij të paligjshme.
- Ç’është më e rëndësishmja, situata e shoqërisë iraniane ka ndryshuar shumë. Dy protesta të mëdha iraniane në 2018-ën dhe 2019-ën i kanë shkundur themelet e regjimit. Populli iranian, veçanërisht gjatë protestave të nëntorit, duke sakrifikuar mbi 1500 dëshmorë, tregoi dëshirën e tij për ndryshim regjimi. Kjo dëshirë dhe vendosmëri u reflektuan edhe në slloganet e tyre si “vdekje diktatorit.” Ata refuzuan gjithashtu politikat luftënxitëse të regjimit duke thirrur “As Gaza, as Libani, jeta ime vetëm për Iranin.”
- Për shumë vite, regjimi iranian e ka përdorur politikën e paqësimit të qeverive perëndimore dhe luftërat në rajon për të vazhduar me politikat e tij luftënxitëse dhe për të eksportuar kaosin e brendshëm jashtë vendit. Duke i quajtur Irakun, Jemenin, Libanin, dhe Sirinë “thellësinë strategjike” të tij, regjimi iranian e ka përdorur mundësinë, veçanërisht Luftën e Dytë të Gjirit Persik, për ta rritur praninë dhe dominimin e tij vdekjeprurës në rajon. Forcat Quds të Gardës Revolucionare (IRGC)dhe komandanti i tyre, Qassem Soleimani, kanë avancuar plotësisht me politikat luftënxitëse të mullahëve dhe kanë përhapur frikë e kaos në Lindjen e Mesme. Eliminimi i Qassem Soleimani-t dhe protestat e vazhdueshme në Irak, Liban e Siri, si dhe krijimi i një fronti ndërkombëtar kundër terrorizmit të regjimit, e kanë shkatërruar tashmë “thellësinë strategjike” të regjimit.
- Për shkak të korrupsionit të institucionalizuar, keqpërdorimit të pasurisë kombëtare për të financuar terrorizmin, dhe politikave të gabuara ekonomike, regjimi iranian është në prag të një asfiksimi ekonomik. Sanksionet i kanë tharë burimet e mullahëve për ndjekjen e veprimtarive të paligjshme në rajon. Politikat e gabuara ekonomike të regjimit dhe korrupsioni i kanë shtyrë drejt varfërisë edhe më shumë qytetarë iranianë, duke e shndërruar kështu shoqërinë iraniane në një fuçi baruti.
- Krahas krizave ekonomike e shoqërore, regjimi iranian dhe populli po luftojnë tani kundër pandemisë së COVID-19. Politika e regjimit për t’i përdorur viktimat në masë të COVID-19-ës për të parandaluar një tjetër kryengritje, politikë si pjesë e së cilës mullahët kanë vazhduar me mosveprimin e fshehjen kriminale të fakteve, ka dështuar për shkak të njohurive në rritje të popullit dhe protestave të tij të vazhdueshme.
Pikat e mësipërme tregojnë se nga rikthimi i sanksioneve dhe aktivizimi i mekanizmit ‘snapback,’ pasojat për regjimin e Iranit do të jenë krejtësisht ndryshe nga situata nën sanksionet e mëparshme.