Irani dëshmoi një valë protestash dhe grevash nëpër qytete të shumta më 29 dhjetor, ndërsa qytetarët shprehën zhgënjimin e tyre për inflacionin, çmimet e larta dhe përkeqësimin e kushteve të jetesës. Tregtarët, pensionistët dhe punëtorët dolën në rrugë, duke kërkuar reforma ekonomike dhe llogaridhënie nga regjimi iranian.
Greva në pazarin dhe tregjet e Teheranit
Pazari i Madh në Teheran u bë një pikë qendrore për protestat pasi tregtarët nga sektorë të ndryshëm – duke përfshirë tekstile, këpucë dhe mallra të tjera – mbyllën dyqanet e tyre dhe iu bashkuan grevave. Demonstruesit brohorisnin slogane të tilla si “Mos kini frikë, mbyllni dyqanet tuaja!” dhe “Pazari me integritet, tregoni mbështetjen tuaj!” për të inkurajuar pjesëmarrjen.
Grevat u shtrinë në tregjet kryesore si Mellat, Hamam Chal dhe Bagh-e Sepahsalar, ku tregtarët theksuan çështjet duke përfshirë rritjen e çmimeve të lëndëve të para, mungesën e likuiditetit dhe paaftësinë për të përmbushur kërkesat e prodhimit.
“Rritja e kursit të këmbimit i ka bërë lëndët e para të papërballueshme, duke detyruar punishtet të mbyllen,” tha një tregtar tekstili. Dollari amerikan kaloi 81,000 tomans ditët e fundit, duke shtuar presionet ekonomike.
December 29—Ahvaz, southwest Iran
Retirees of the steel and mines industry hold protest rally, demanding higher pensions and access to basic services.#IranProtestspic.twitter.com/A8txf5Uqbo— People's Mojahedin Organization of Iran (PMOI/MEK) (@Mojahedineng) December 29, 2024
Protesta mbarëkombëtare nga pensionistët dhe punëtorët
Protestat shpërthyen gjithashtu në qytete si Ahvaz, Shush, Isfahan dhe Qaemshahr, ku pensionistët kërkuan pensione më të larta për të përballuar koston në rritje të jetesës. Thirrje si “Mjaft me luftënxitësit; tavolinat tona janë bosh!” dhe “Padrejtësia është e padurueshme!” bëri jehonë nëpër mitingje.
Në Ilam, në Iranin perëndimor, punonjësit e Universitetit të Shkencave Mjekësore protestuan ndaj kushteve të këqija të punës dhe vonesave të pagesave. Punëtorët e kompanisë së vajit të gatimit Frico në Sirjan u mblodhën mbi gjashtë muaj paga dhe sigurime të papaguara.
Pensionistët nga industria e çelikut dhe minierave në Isfahan dhe Mazandaran gjithashtu iu bashkuan demonstratave, duke bërë thirrje për pensione më të mira dhe akses në shërbimet thelbësore.
December 29—Tehran, Iran
Textile merchants close shop and join the strikes in Tehran's Grand Bazaar against inflation and high prices.#IranProtestspic.twitter.com/hwvZkwI5t5— People's Mojahedin Organization of Iran (PMOI/MEK) (@Mojahedineng) December 29, 2024
Kriza ekonomike ndez trazira
Protestat vijnë mes përkeqësimit të kushteve ekonomike, të nxitura nga inflacioni rekord dhe rënia e monedhës iraniane. Çmimi i monedhave të arit u rrit në nivele të paprecedentë, ku çmimi i monedhës Emami i kaloi 57 milionë tomans.
Ekspertët ekonomikë paralajmërojnë se keqmenaxhimi i regjimit mund të çojë në hiperinflacion dhe destabilizimin e mëtejshëm. “Rritja e dollarit do të ndikojë së shpejti në tregje të tjera thelbësore, duke zvogëluar edhe më shumë fuqinë blerëse të njerëzve”, tha një analist ekonomik iranian.
Reagimi dhe përshkallëzimi i qeverisë
Forcat e sigurisë u vendosën për të monitoruar protestat në Teheran dhe qytete të tjera, por demonstruesit mbetën sfidues. Këshilli Koordinues i Pensionistëve kritikoi dështimin e regjimit për të adresuar kërkesat, duke e akuzuar atë se i jep përparësi projekteve ushtarake dhe ideologjike mbi mirëqenien e qytetarëve.
Duke shtuar zhgënjimin e publikut, mbi 11,500 punonjës të kujdesit shëndetësor janë larguar nga Irani në dy vitet e fundit, duke përmendur kushtet e këqija të punës dhe pagat e ulëta. Ky eksod nënvizon një krizë më të gjerë në sektorë kritikë si kujdesi shëndetësor dhe arsimi.
December 29—Tehran, Iran
Merchants continue their strikes despite repressive measures by the regime's security forces. The Grand Bazaar is in a state of shutdown. #IranProtestspic.twitter.com/5ztpRqCrVs— People's Mojahedin Organization of Iran (PMOI/MEK) (@Mojahedineng) December 29, 2024
Një lëvizje në rritje kundër regjimit
Trazirat nxjerrin në pah pakënaqësinë në rritje midis iranianëve nga të gjitha sferat e jetës, të bashkuar nga ankesat për vështirësitë ekonomike dhe korrupsionin sistemik. Deklaratat e fundit nga tregtarët dhe punëtorët tregojnë për një ndarje të thelluar midis popullit dhe regjimit.
Me grevat dhe protestat që vazhdojnë të përhapen, analistët paralajmërojnë se paaftësia e qeverisë për të zgjidhur këto çështje mund të nxisë trazira më të gjera, duke sfiduar më tej kontrollin e regjimit klerik në pushtet. Kjo valë e fundit e protestave shërben si një kujtesë e thellë e krizave ekonomike dhe sociale në Iran, me qytetarët gjithnjë e më të zëshëm për kërkesat e tyre për ndryshim.
