Komiteti i Kombeve të Bashkuara për Eliminimin e Diskriminimit Racor (CERD) publikoi së fundmi gjetjet e tij mbi Iranin, duke theksuar shqetësimet e rënda për trajtimin e pakicave etnike dhe fetare. Hetimi i komitetit, i diskutuar gjatë një konference për shtyp më 23 gusht 2024, në Gjenevë, u fokusua në çështjet e diskriminimit racor në Iran dhe gjashtë vende të tjera. Hetimi vjen si pasojë e protestave të përhapura pas vdekjes së Mahsa Amini në shtator 2022, të cilat sollën vëmendjen ndërkombëtare ndaj të dhënave të Iranit për të drejtat e njeriut.
Michał Balcerzak, raportuesi special i CERD-it për Iranin, shprehu shqetësim të madh për trajtimin e drejtësisë nga Irani, veçanërisht në lidhje me protestat. Ai kritikoi përgjigjet joadekuate të qeverisë iraniane ndaj çështjeve të ngritura nga komiteti, duke deklaruar se ndërsa disa shqetësime u adresuan nga zyrtarët iranianë, rekomandime të shumta mbetën të paplotësuara. Balcerzak theksoi se CERD do të vazhdojë të monitorojë nga afër situatën dhe nuk do të vonojë veprimet e mëtejshme apo të rishikojë çështjen vetëm pas disa vitesh.
Hetimi i CERD-it është pjesë e një përpjekjeje më të gjerë të OKB-së për të trajtuar shkeljet e të drejtave të njeriut në Iran, duke punuar së bashku me raportet nga organet e tjera të OKB-së, siç është komiteti i faktmbledhës i Këshillit të të Drejtave të Njeriut. Në gusht 2024, ky komitet publikoi një raport që nënvizonte në mënyrë specifike gjendjen e vështirë të pakicave racore dhe fetare në Iran, me fokus në komunitetet kurde dhe baloch. Raporti dokumentoi abuzime të rënda, duke përfshirë ekzekutime jashtëgjyqësore, arrestime arbitrare, tortura dhe dhunë me bazë gjinore, të cilat mund të përbëjnë “krime kundër njerëzimit”.
Diskriminimi racor në Iran është një çështje thellësisht e diskutueshme, si brenda vendit ashtu edhe ndërkombëtarisht. Qeveria iraniane është kritikuar ashpër për shënjestrimin e saj sistematik të pakicave etnike dhe fetare, duke përfshirë kurdët, balokët, arabët, turkmenët dhe Bahá’ít. Këto grupe shpesh përballen me diskriminim të gjerë, duke përfshirë aksesin e kufizuar në mundësitë ekonomike, arsimin dhe kujdesin shëndetësor. Veprimet represive të qeverisë janë intensifikuar vitet e fundit, veçanërisht në përgjigje të trazirave sociale në rritje, me shumë pakica që vuajnë nga ndalimet arbitrare, torturat dhe madje edhe vrasjet jashtëgjyqësore. Mbrojtja ligjore shpesh është e dobët ose nuk ekziston për këto komunitete.
Për më tepër, politikat zhvillimore të qeverisë, shpesh të ekzekutuara pa marrë parasysh nevojat kulturore dhe mjedisore të pakicave etnike, kanë përkeqësuar margjinalizimin e tyre. Projektet si ndërtimi i digave dhe nismat për transferimin e ujit kanë çuar në shkatërrimin e tokës bujqësore dhe burimeve ujore thelbësore për jetesën e këtyre komuniteteve. Në arsim, fëmijët e pakicave përballen me pengesa për të mësuar në gjuhët e tyre amtare dhe i nënshtrohen një kulture të imponuar të shumicës, duke çuar në shkallë të lartë braktisjeje dhe gërryerje të identiteteve të tyre kulturore.
Përshkallëzimi i politikave diskriminuese në vitet e fundit ka krijuar një krizë serioze të të drejtave të njeriut në Iran. Kjo situatë jo vetëm që kërcënon sigurinë dhe dinjitetin njerëzor të këtyre pakicave, por edhe rrit pakënaqësinë sociale në të gjithë vendin. Vazhdimi i këtyre praktikave mund të ketë pasoja të rënda për të ardhmen e Iranit dhe situatën e tij të të drejtave të njeriut.