Botuar në gazetën Britanike Telegrafi
Teherani ka shfrytëzuar plotësisht qëndrimet e keqkuptuara negociuese të Perëndimit. Një Perëndim i fortë i udhëhequr nga Uashingtoni mund ta largojë Iranin
Nga: *David Jones
Më 23 janar 1963, në kulmin e Luftës së Ftohtë, Presidenti John F. Kennedy i shkroi Jean Monnet: “Amerika dhe një Evropë e bashkuar, duke punuar në partneritet të plotë dhe efektiv, mund të gjejnë zgjidhje për ato probleme urgjente me të cilat përballet mbarë njerëzimi në këtë kohë vendimtare.”
Megjithëse këto probleme kanë ndryshuar dukshëm gjatë gjashtë dekadave të fundit, deklarata e Kenedit mbetet e vërtetë edhe sot.
Mandati i dytë në detyrë i Presidentit Trump paraqet një mundësi për Shtetet e Bashkuara, Britaninë e Madhe dhe vendet anëtare të BE-së për t’u bashkuar në përballjen e kërcënimeve të përbashkëta, ndër të cilat kryesuesi i tyre është diktatura islamike që sundon Iranin.
Në javën e tij të parë në pushtet, Trump ka pohuar konsensusin global se Irani nuk mund të lejohet të marrë armë bërthamore. Tani është koha që Perëndimi të veprojë sipas këtij konsensusi.
Drejtori i Përgjithshëm i Agjencisë Ndërkombëtare të Energjisë Atomike, Rafael Grossi, u tha gazetarëve në Forumin Ekonomik Botëror në Davos më 21 janar se Irani “po shtyp pedalin e gazit”, me një rritje shtatëfish në prodhimin e tij të uraniumit të pasuruar 60%. Prandaj, Perëndimi përballet me një dritare mbyllëse të mundësive për të trajtuar kërcënimin bërthamor të Iranit.
Bota u alarmua së pari për programin klandestin të armëve bërthamore të Teheranit nga Organizata e Muxhahedinëve të Popullit të Iranit (PMOI/MEK) – grupi kryesor opozitar demokratik i vendit, i cili ka një rrjet të gjerë brenda vendit. Që atëherë, SHBA, Britania e Madhe, Franca dhe Gjermania kanë dështuar në përpjekjet e tyre për të siguruar një marrëveshje të verifikueshme për të mbyllur rrugën e Teheranit për t’u bërë një shtet me armë bërthamore.
Teherani ka shfrytëzuar plotësisht qëndrimet e keqkuptuara negociuese të Perëndimit, përpjekjet për pajtim dhe qetësimin e plotë. Ambiciet bërthamore malinje të regjimit nuk janë penguar, por janë bërë gjithnjë e më të forta.
Për më tepër, Teherani ka mashtruar në mënyrë të përsëritur marrëveshjet, duke mashtruar Perëndimin, dhe kështu ka gëzuar lëshime edhe kur i afrohet bombës.
Pavarësisht kësaj, negociatat vazhdojnë sepse shumë në Perëndim mashtrojnë veten se alternativa e vetme është lufta. Alternativa e vërtetë është një politikë e fuqishme e ushtrimit të presionit maksimal, me disa komponentë specifikë.
- Së pari, duhet të ketë embargo domethënëse të naftës dhe gazit, për të ndërprerë financimin e regjimit.
- Së dyti, sanksionet e OKB-së që u pezulluan në bazë të marrëveshjes bërthamore të vitit 2015 duhet të riaktivizohen përmes mekanizmit të “snapback” të së njëjtës marrëveshje.
- Së treti, liderët e regjimit duhet të mbahen përgjegjës për sjelljen e tyre kriminale, duke përfshirë shkeljet e rënda të të drejtave të njeriut në vend, armiqësitë në rajonin përreth dhe ofrimin e mbështetjes për Rusinë në luftën e saj me Ukrainën.
- Së katërti, SHBA-ja dhe BE-ja duhet të ofrojnë mbështetje morale dhe politike për aspiratat demokratike të popullit iranian dhe koalicionin demokratik, Këshillin Kombëtar të Rezistencës së Iranit, me MEK-un në qendër të tij.
Ekziston një precedent për këtë, pasi shumë politikëbërës dhe ekspertë perëndimorë tashmë shprehin mbështetje për lëvizjen opozitare demokratike dhe njohin qëndrueshmërinë e saj si një forcë për ndryshim brenda Republikës Islamike.
Kjo u ilustrua qartë nga shpërthimi i protestave mbarëkombëtare në fund të vitit 2022. Megjithëse regjimi mbijetoi ngushtë, pasi vrau 750 protestues dhe arrestoi 30,000 të tjerë, ndjenjat antiqeveritare kanë vazhduar të pandërprera në shoqërinë iraniane, mbështetur nga një plan konkret për ndryshimin e regjimit dhe një rrjet mbarëkombëtar i “Njsive të Rezistencës” të lidhur me MEK.
Maryam Rajavi, presidentja e zgjedhur e NCRI-së, i është drejtuar Parlamentit Evropian dhe Kongresit të SHBA muajt e fundit dhe ka theksuar aktivitetin në rritje të Njësive të Rezistencës dhe “rritje e jashtëzakonshme në shpirtin luftarak midis të rinjve” që mbështesin vizionin e koalicionit për një të lirë , republika laike, demokratike e Iranit.
Ky është një vizion që duhet të mbështetet nga qeveritë perëndimore, siç mbështetet tashmë nga shumë prej parlamentarëve dhe zyrtarëve të tyre. Dhe është një vizion që është gjithnjë e më i arritshëm, pasi problemet e brendshme të Teheranit janë të komplikuara nga humbjet e tjera të tij.
Vetëm vitin e fundit, Irani ka pësuar ndryshime shkatërruese brenda rajonit. Kulmi ishte rënia e diktaturës së Bashar al-Assad në Siri, pika kyçe e strategjisë rajonale të Teheranit për më shumë se katër dekada. Përmbysja e tij tregoi se edhe një autokraci e madhe, e armatosur rëndë dhe e financuar mirë nuk mund të mbajë një revoltë në shkallë të gjerë nga një popullsi që dëshiron të shpëtojë prej saj, më së paku kur ajo autokraci është e izoluar ndërkombëtarisht, siç mundet lehtësisht regjimi iranian dhe duhet të jetë.
Një izolim i tillë do të fuqizonte ndjeshëm forcat brenda Iranit që kanë mbikëqyrur tashmë katër kryengritje mbarëkombëtare në gjashtë vjet.
Me administratën e re Trump duke marrë drejtimin, Perëndimi duhet të miratojë një politikë të unifikuar dhe të fuqishme të presionit maksimal. Ajo duhet të caktojë forcën paraushtarake represive dhe luftarake të Iranit, Korpusin e Gardës Revolucionare Islamike, si një organizatë terroriste.
Ajo duhet të mbajë anën e popullit iranian dhe aspiratave të tij demokratike duke njohur zyrtarisht të drejtën e tyre për të luftuar kundër një diktature fetare dhe për të ndjekur një shoqëri të ardhshme të modeluar sipas planit dhjetë pikash të Maryam Rajavi, i cili përfshin zgjedhje të lira dhe të ndershme, barazi gjinore, të drejtat e pakicave. sundimi i ligjit dhe, më e rëndësishmja, fundi i programit bërthamor të regjimit.
Një qasje e tillë do ta vinte Ajatollahun në njoftimin e menjëhershëm se Perëndimi është i bashkuar dhe se koha po i mbaron regjimit të tij keqdashës.
*Rt Hon David Jones është një ish-deputet konservator dhe ministër i kabinetit në MB