Nevruzi, një thirrje për rilindje dhe unitet
Historia e Nevruzit i ka rrënjët në traditën 3000-vjeçare të Zoroastrianizmit. Në harmoni me rilindjen e natyrës, Festa e Vitit të Ri Persian, ose Nevruzi (dita e re), fillon gjithmonë në ditën e parë të pranverës. Ky rizgjim simbolizon triumfin e së mirës mbi forcat e liga të errësirës, të përfaqësuar simbolikisht nga dimri. Ceremonitë e Nevruzit janë paraqitje simbolike të dy koncepteve të lashta – Fundi dhe Rilindja, ose e mira dhe e keqja. Në mesin e popullit të Iranit, Nevruzi konsiderohet festa më e rëndësishme kombëtare që shoqërohet me një mori zakonesh dhe traditash. Vizita e pleqve, bashkimi, dhënia e dhuratave fëmijëve, planifikimi për një vit të ri të begatë dhe forcimi i lidhjeve familjare dhe miqësore….janë të ngulitura në frymën e Nevruzit, si në filozofi ashtu edhe në praktikë.
Traditat e Nevruzit, një kontradiktë me ideologjinë e mullahëveRegjimi i mullahëve, armiku i të gjitha lumturive dhe festimeve, shkatërruesit e lidhjeve dhe marrëdhënieve familjare, eliminuesit e kulturës dhe traditave të pasura iraniane dhe e keqja për shpresën dhe prosperitetin, kanë përdorur gjithçka që kanë pasur në fuqi për të ulur rëndësinë e Nevruzit madhështor dhe dëshirës për risi në mesin e popullit të Iranit.
Shumë zyrtarë të lartë dhe mullahë të regjimit e kanë demonizuar Nevruzin si një mashtrim dhe një besim të rremë që nuk duhet praktikuar apo festuar.Pas revolucionit të Iranit të vitit 1979, fetarët e zellshëm bënë shumë përpjekje për të minimizuar rëndësinë e Nevruzit dhe sfiduan popullaritetin e tij si një festë që i ka rrënjët në kulturën dhe qytetërimin e lashtë të Iranit, duke pretenduar se nuk është në përputhje me Islamin dhe vlerat e tij.
Që nga sundimi i regjimit antikulturor të ajatollahëve, Nevruzi ka qenë i përhumbur nga hijet e mohimeve, kufizimeve, ndalimeve dhe burgimeve të imponuara nga regjimi. Pra, mund të thuhet me siguri se gëzimi i kësaj feste pranverore të rilindjes përndiqet nga spektri i sundimit të tmerrshëm të regjimit tiranik të Iranit në 43 vitet e fundit.Ruhollah Khomeini, themeluesi i Republikës Islamike, nuk e fshehu se Nevruzi nuk i përket atij dhe nuk ka asnjë interes për të.
“Unë do të doja t’u kërkoja të gjithë atyre që duan të kenë ceremoni gjatë të ashtuquajturave festat e tyre të Nevruzit që t’i reduktojnë këto ceremoni këtë vit,” tha ai troç në një fjalim në mars 1981. Në vitet pas revolucionit, për shkak të popullaritetit të Nevruzi, ai u detyrua të jepte mesazhe dhe fjalime me rastin e Nevruzit, por pa përjashtim, në të gjitha vitet, ai u përpoq të përziente festimet fetare me mesazhin e tij të Nevruzit, një përpjekje për të pakësuar rëndësinë e Nevruzit.
Ali Khamenei, lideri aktual i Republikës Islamike, ka denoncuar vazhdimisht ritualin e lashtë të Nevruzit dhe ka bërë thirrje për islamizimin e tij. Në dy nga fjalimet e tij në qytetin e Mashhadit, ai sulmoi në mënyrë eksplicite formën e vjetër të Nevruzit. Khamenei tha në Mashhad më 1 prill 1977: “Nevruzi i lashtë është i mirë, por festimet e lashta të Nevruzit ishin të këqija. Sepse Nevruzi ishte një festë në shërbim të qeverive autoritare para Islamit.” Në një tjetër fjalim të tij të vitit të ri në Mashhad, Khamenei trajtoi çështjen e Nevruzit dhe tha: “Newruzi i lashtë ishte një kohë për mbretërit dhe një mundësi për mbretërit tiranë, por iranianët myslimanë e ndryshuan këtë format në favor të tyre”.Ahmad Khatami, lutja e xhumasë e Teheranit, tha në vitin 1991: “Nëse disa njerëz duan ta çojnë këtë Nevruz me aspektin e tij fetar vetëm në aspektin e tij nacionalist, këto janë festimet 2500-vjeçare të turpit të perandorisë”.
Nasser Makarem Shirazi, një mullah i rangut të lartë që jeton në qytetin e Qom, është një nga klerikët e tjerë që vitet e fundit e ka kritikuar vazhdimisht Nevruzin dhe traditat e tij, duke e quajtur atë bestytni. Klerikë të tjerë, në shkrimet më formale, u referohen vetëm titujve të tillë si “supersticioni” dhe “adhurimi i zjarrit”, por marrin një ton më militant në fjalimin e tyre gojor.Vitet e fundit kanë parë njerëzit e rajonit të ngrihen në kërkim të lirisë dhe kundër shtypjes. Teksa kalon ekuinoksi dhe fillimi i pranverës mbi të cilin bazohet Viti i Ri iranian, miliona njerëz vazhdojnë të luftojnë për drejtësi dhe barazi në mbarë botën. Kjo është, në fund të fundit, ajo që Nevruzi përfaqëson për shumë prej nesh – një fillim i ri dhe shpresa për një të ardhme më të mirë.