Një deklaratë e përbashkët e paraqitur rishtazi në Këshillin e Kombeve të Bashkuara për të Drejtat e Njeriut ka sjellë vëmendjen e përtërirë për të dhënat e të drejtave të njeriut të regjimit iranian, veçanërisht në lidhje me masakrën e vitit 1988 të të burgosurve politikë dhe persekutimin e vazhdueshëm të familjeve që kërkojnë drejtësi. Deklarata, e lëshuar nga një koalicion organizatash joqeveritare, bën thirrje për veprim urgjent për të trajtuar kulturën e mosndëshkimit që ka lejuar regjimin iranian t’i shpëtojë përgjegjësisë për dekada.
Masakra e vitit 1988, e përshkruar në raport si një sulm “sistematik” dhe “i përhapur” ndaj një popullsie civile, përfshiu ekzekutimin dhe zhdukjen me forcë të mijëra të burgosurve politikë, përfshirë gra dhe fëmijë, midis korrikut dhe shtatorit 1988. Sipas deklaratës , shumica e viktimave ishin anëtarë dhe mbështetës të Organizatës së Muxhahedinëve të Popullit të Iranit (PMOI/MEK), megjithëse në shënjestër ishin edhe grupet politike të majta. “Tre dekada e gjysmë e më pas – mbi 35 vjet – zhdukjet me forcë po vazhdojnë,” thuhet në raport, duke theksuar traumat e qëndrueshme dhe pyetjet pa përgjigje me të cilat përballen familjet e viktimave.
Një nga rastet më prekëse të këtij persekutimi të vazhdueshëm është ai i të burgosurit politik Maryam Akbari-Monfared, e cila ka qenë e burgosur për 15 vjet pa asnjë ditë pushim. Vëllezërit e motrat e Akbari-Monfared ishin ndër ata që u zhdukën me forcë gjatë masakrës së 1988-ës dhe ajo ka kërkuar pamëshirshëm përgjegjësi brenda mureve të burgut. Në vitin 2016, ajo bëri një ankesë zyrtare në Gjyqësorin e regjimit, duke kërkuar përgjigje për fatin e vëllezërve dhe motrave të saj. Autoritetet iraniane u përgjigjën duke rritur presionin ndaj saj, duke përfshirë mohimin e të drejtave të saj për vizitë dhe internimin e saj në një burg të largët. Ajo u informua se lirimi i saj do të kushtëzohej nga tërheqja e thirrjes së saj për përgjegjësi. Në korrik 2023, Akbari-Monfared u përball me akuza shtesë, duke i zgjatur dënimin me dy vjet të tjera.
Deklarata nënvizon se familjet si ajo e Akbari-Monfared janë shpesh “në shënjestër, të persekutuar dhe ndëshkuar” për të kërkuar drejtësi. Ky model ngacmimi dhe shtypjeje është simbol i çështjes më të gjerë të mosndëshkimit në Iran, ku ata që sfidojnë regjimin heshtin sistematikisht.
Deklarata e përbashkët përmend gjithashtu një raport të veçantë nga Profesor Javaid Rehman, ish-Raportuesi Special i OKB-së për të drejtat e njeriut në Iran, duke dënuar masakrën e vitit 1988 si një krim kundër njerëzimit dhe një akt gjenocidi. “Ka prova të konsiderueshme që vrasjet masive, torturat dhe aktet e tjera çnjerëzore kundër anëtarëve të PMOI janë kryer me qëllim gjenocidal,” pohon raporti. Ai vazhdon të përshkruajë se si masakra pasoi një fetva të lëshuar nga Udhëheqësi Suprem i atëhershëm i Iranit, Ruhollah Khomeini, duke urdhëruar ekzekutimin e të gjithë anëtarëve të palëkundur të PMOI.
Raporti i bën thirrje komunitetit ndërkombëtar të krijojë një mekanizëm përgjegjshmërie për t’i mbajtur zyrtarët iranianë përgjegjës për masakrën dhe mizoritë e tjera të vazhdueshme. “Fshehja e vazhdueshme e fatit të mijëra kundërshtarëve politikë… përbën krim kundër njerëzimit të zhdukjes me forcë,” tha Prof. Rehman, duke shtuar se “nuk duhet të ketë mosndëshkim për shkelje të tilla të rënda të të drejtave të njeriut”.
Deklarata përfundon duke u kërkuar vendeve anëtare të OKB-së që të përdorin parimin e juridiksionit universal për të hetuar dhe ndjekur penalisht zyrtarët iranianë përgjegjës për masakrën e vitit 1988 dhe shkelje të tjera të rënda të të drejtave të njeriut, duke përfshirë krimet kundër njerëzimit dhe gjenocidin.
Deklarata e përbashkët e dorëzuar në Këshillin e Kombeve të Bashkuara për të Drejtat e Njeriut u miratua nga disa organizata joqeveritare, duke përfshirë:
- Federata Ndërkombëtare e Grave të Biznesit dhe Profesionistëve
- Shoqata Ndërkombëtare e të Drejtave të Njeriut të Grave
- Association Internationale pour l’égalité des femmes
- Edmund Rice International Limited
- France Libertes: Fondacioni Danielle Mitterrand
- Lidhja e Kërkimeve për të Drejtat e Njeriut
- Les femmes, la force du changement
- Komiteti i Grave NC-NC për CSW/CEDAW
- Shoqata e Qytetarëve të Botës
- Larg duart Kain
- Federata Italiane për të Drejtat e Njeriut
- Rrjeti i Raportit të Grave në OKB (WUNRN)
- Grupi i Grave Amerikane në Kombet e Bashkuara
- Drejtësia për viktimat e masakrës së vitit 1988 në Iran (JVMI)
- Nouveaux Droits de l’Homme (Francë)
- Association des femmes Iraniennes en France (AFIF)
- Comité de Soutien aux Droits de l’Homme en Iran (CSDHI)
- Association delle Donne Democratiche Iraniane in Italia
- Shoqata e Grave Anglo-Iraniane në MB
- Association des jeunes Iraniens pour la démocratie et la liberté-Luksemburg
- Shoqata IranRef (Belgjikë)
- Iranska Kvinnosamfundet i Sverige (Suedi)
- Profesionistë Anglo-Iranianë
- Shoqata e të Burgosurve Politikë Iranianë-MB
- Associazione Italiana per i Diritti Umani në Iran