Nga Ramesh Sepehrrad, Ph.D
Zgjedhjet e fundit në Iran nënvizojnë qartë çështjet sistematike dhe të rrënjosura që mundojnë sistemin politik të Republikës Islamike, duke nxjerrë në pah të vërtetën e pamohueshme se zgjedhjet në Iran nuk janë në thelb as të lira dhe as të drejta. Thirrjet e përhapura për bojkot dhe mospajtimet e dukshme mes popullit iranian tregojnë për një refuzim të thellë të teokracisë në pushtet.
Kjo ndjenjë u kap qartë nga analogjia e një studenti të ri universitar, duke e krahasuar votimin në zgjedhje me të burgosurit që votojnë për rojet e tyre të burgut – një ilustrim i fuqishëm i kotësisë dhe detyrimit të qenësishëm në teatrin e procesit zgjedhor nën këtë regjim.
Zgjedhjet patën gjithashtu implikime të rëndësishme për Asamblenë e Ekspertëve të Iranit, një organ klerik prej 88 anëtarësh me fuqinë për të zgjedhur dhe emëruar udhëheqësin suprem. Me liderin suprem aktual, Ali Khamenei, i cili po përballet me probleme të rëndësishme shëndetësore dhe sfida pasardhëse, i gjithë regjimi i tij i stilit mafioz vazhdon të luftojë me luftime fraksionale për “kumbarin e terrorit” të ardhshëm në Teheran.
Kjo luftë po ndodh ndërkohë që regjimi përballet me një kërcënim ekzistencial nga një lëvizje në rritje e rezistencës kundër regjimit në të gjithë vendin. Mes sloganeve popullore “poshtë diktatorët, poshtë Khamenei”, një përpjekje e madhe “pastruese” e kandidatit, e krijuar nga vetë Khamenei, vendosi skenën në mënyrë që fraksioni më agresiv i rrethit të tij të brendshëm të mund të ruante pushtetin në Asamblenë e Ekspertëve. Kjo profeci vetë-përmbushëse tregon dobësinë e natyrshme të strukturës së pushtetit të regjimit dhe dëshpërimin e Khameneit për të projektuar një imazh legjitimiteti, pavarësisht provave të pamohueshme të refuzimit të gjerë publik.
Pjesëmarrja e ulët dëmton mullahët
Për këto zgjedhje, regjimi kishte përshkallëzuar taktikat e tij shtrënguese, duke përfshirë eliminimin e kërkesës për letërnjoftim me fotografi për të lehtësuar votimin e shumëfishtë, mosvulosjen e kartave të identitetit, pranimin e formave të shumta të identifikimit dhe ryshfet dhe blerjen e votave. Ushtarët e detyrës aktive u detyruan të votonin me premtime për leje dhe punëtorët dhe të burgosurit u përballën me presion për të marrë pjesë në sharadë elektorale. Khamenei, në një përpjekje të fundit për të mbledhur pjesëmarrjen, i përcaktoi zgjedhjet si një çështje “sigurie kombëtare” – një term që, në leksikun e regjimit, barazohet me mbijetesën e regjimit.
Pavarësisht këtyre përpjekjeve, raportet nga i gjithë vendi përshkruan qendrat e votimit bosh dhe mosangazhim të plotë. Mediat ndërkombëtare, duke përfshirë Associated Press dhe Reuters, raportuan për pjesëmarrjen e ulët dhe praninë e madhe të forcave të sigurisë, duke nënvizuar zgjedhjet si një provë e legjitimitetit të regjimit mes ankesave të përshkallëzuara ekonomike dhe sociale.
Populli i Iranit i dha një goditje të fortë të gjithë regjimit duke bojkotuar zgjedhjet e rreme dhe duke demonstruar vendosmërinë e tij për të çmontuar diktaturën e rrënuar të liderit suprem, i cili njihet gjithashtu si Velayat-e Faqih.
Ky refuzim i gjerë i procesit zgjedhor sinjalizoi një kërkesë të qartë për ndryshim. Maryam Rajavi, presidentja e zgjedhur e Këshillit Kombëtar të Rezistencës së Iranit (NCRI), duartrokiti popullin iranian për bojkotin e tij të fortë, duke e interpretuar atë si një referendum kundër regjimit dhe një hap drejt përshpejtimit të rënies së tij. Ajo theksoi se “Jo” vendimtare e popullit paralajmëroi kryengritjet e afërta dhe rënien përfundimtare të diktaturës teokratike.
Pavarësisht përpjekjeve të regjimit për të krijuar rezultatin e zgjedhjeve mes fushatave luftarake që përdorin konfliktin e Gazës për përfitime politike, bojkoti i përhapur flet shumë.
Populli iranian dëshiron ndryshim të regjimit demokratik
Ky skenar zbulon një moment kritik për Iranin dhe popullin e tij, duke pasur parasysh protestat dhe kryengritjet e vazhdueshme mbarëkombëtare. Sistemi i Velayat-e Faqih refuzohet në rrugë dhe përmes kutive të votimit, një realitet që, kur përfshihet në narrativën më të gjerë të zgjedhjeve të 1 marsit, sugjeron një moment kyç për lëvizjen e rezistencës iraniane. Një nga mesazhet më të fuqishme dhe të përsëritura që erdhi nga Irani më 1 mars ishte, me këtë regjim, “nuk është koha për të votuar, është koha për të revoltuar”.
Komuniteti ndërkombëtar, veçanërisht Uashingtoni, duhet të njohë krizën e legjitimitetit me të cilin përballet regjimi në Teheran dhe zhurmën e popullit iranian për një republikë laike, demokratike dhe jobërthamore. Zgjedhjet jo vetëm që theksuan dobësitë e regjimit, por edhe aspiratën e palëkundur të njerëzve për liri, demokraci dhe të drejta të njeriut.
Pyetja urgjente është nëse komuniteti global, veçanërisht Uashingtoni, do ta shfrytëzojë këtë mundësi historike për të mbështetur aspiratat e popullit iranian për ndryshim. Për të qëndruar me të vërtetë me popullin iranian, SHBA duhet të marrë drejtimin në thyerjen e bllokimit aktual të politikës ndaj Iranit.
Pavarësisht thirrjeve dypartiake të Kongresit, administratat e njëpasnjëshme të SHBA-së e kanë anashkaluar dëshirën e popullatës iraniane për ndryshim të regjimit demokratik. Politika e Uashingtonit ndaj Teheranit ka qenë prej kohësh e bllokuar duke u lëkundur midis konfrontimit ushtarak dhe negociatave diplomatike. Kjo pikëpamje e ngushtë, duke e barazuar ndryshimin e regjimit ekskluzivisht me veprimet ushtarake të SHBA-së të ngjashme me atë që ndodhi në Irak ose Afganistan, e ka çuar pa dashje politikën e SHBA në një cikël negociatash të pafrytshme me një regjim që kërkon legjitimitet politik nga këto ndërveprime.
Kjo strategji ka neglizhuar dhe madje ka dëmtuar eksplorimin e qasjeve alternative që mund të navigojnë më me aftësi sfidat e ndërlikuara të paraqitura nga qeveria e Iranit, si në frontin e brendshëm ashtu edhe në atë ndërkombëtar. Qasja alternative duhet të vendosë thirrjen e popullit iranian për ndryshim në qendër të politikës së SHBA-së ndaj Iranit dhe t’i mbajë zyrtarët iranianë përgjegjës për krimet e tyre kundër njerëzimit. Ajo gjithashtu duhet të pranojë se iranianët do të udhëheqin rrugën drejt ndryshimit të regjimit bazuar në të drejtën e tyre për vetëmbrojtje dhe aspiratë për një republikë laike jo-bërthamore.
