Ndërsa bota shënon Ditën Ndërkombëtare të Punëtorëve, punëtorët iranianë qëndrojnë jo vetëm si kontribues në ekonomi, por edhe si viktima të një sistemi që ka dështuar të mbrojë të drejtat e tyre më themelore. Statistikat tregojnë një histori të zymtë: të paktën 2,079 punëtorë humbën jetën në Iran gjatë vitit të kaluar—mesatarisht gati gjashtë vdekje çdo ditë.
#IranProtests: Retirees and Workers Rise Up Across Dozens of Cities Over Economic Injusticehttps://t.co/4Ot5ST9SGO
— NCRI-FAC (@iran_policy) April 21, 2025
Krahas vdekjeve, 16,273 lëndime në vendin e punës u regjistruan nga maji 2024 deri në prill 2025. Pas çdo numri qëndron një emër, një familje, një mbajtës familjeje që nuk u kthye kurrë në shtëpi.
Një Pagë që Nuk Mbulon Gjysmën e Muajit
Në vitin 2025, qeveria iraniane ngriti pagën minimale në 10 milionë toman—rreth 118 USD me kursin aktual të këmbimit në tregun e hapur prej 850,000 IRR/USD. Por shifrat zyrtare tregojnë se kostoja minimale e jetesës për një familje është të paktën 35 milionë toman (412 USD). Kjo lë një hendek prej 72% mes pagave dhe shpenzimeve bazë.
Është një pagë që mbaron në gjysmën e muajit. Është një hendek që detyron miliona punëtorë të marrin punë të dyta dhe të treta, të futen në borxhe dhe të përballen me privime.
Protests spread across #Iran: Oil & gas workers in Gachsaran, telecom workers in Shiraz, municipal employees in Tehran, and retirees in 15+ cities rise against poverty and oppression.
Slogans:
"Today is mourning; workers’ community is in ruin!"
"Under inflation’s weight, the… pic.twitter.com/hhDHz7nv3v— Mohammad Mohaddessin (@Mohaddessin) December 23, 2024
Vende Pune që Vrasin
Irani renditet i 102-ti në botë për sigurinë në vendin e punës. Çdo javë, mesatarisht 40 punëtorë vdesin gjatë punës. Ata bien nga skelat, shtypen në miniera, goditen nga rryma në kantieret e ndërtimit, mbyten nga rrjedhjet e gazit, ose digjen në zjarret e fabrikave.
Edhe në vdekje, e vërteta fshihet. Pas shpërthimit masiv në Portin Rajaei në Bandar Abbas më 26 prill—një shpërthim që tronditi ndërtesat për milje—qeveria vonoi publikimin e shifrave të viktimave. U deshën ditë që zyrtarët të deklaronin se të paktën 70 punëtorë u vranë dhe mbi 1,200 u lënduan. Dëshmitarët okularë besojnë se numri është më i lartë.
Punëtoret Gra të Lëna Pas
Kriza godet gratë më rëndë. Mes viteve 2018 dhe 2021, 20% e forcës punëtore femërore të Iranit humbën punët e tyre. Ato që mbeten fitojnë më pak, përballen me diskriminim dhe durojnë ngacmime me pak mundësi ankimimi.
Në Iran, Dita Ndërkombëtare e Punëtorëve nuk është festë. Është një ditë zie, një ditë proteste, një ditë kur punëtorët kërkojnë atë që u është mohuar prej kohësh:
- Paga që plotësojnë koston e jetesës
- Kontrata të përhershme dhe siguri pune
- Vende pune më të sigurta
- Banesa të përballueshme
- Sindikata të pavarura
- Përgjegjësi për korrupsionin dhe neglizhencën
Message on #InternationalWorkersDay
The protests and strikes by workers across the year are sparks of a nationwide uprising in the making—an insurrection against the brutal ruler of Iran.
Khamenei is the foremost exploiter and plunderer in Iran. He is the largest employer, the… pic.twitter.com/ij995yT6Mq— Maryam Rajavi (@Maryam_Rajavi) April 30, 2025
Megjithatë, protestat paqësore të punëtorëve shpesh përballen me arrestime, kërcënime dhe shkarkime nga puna.
Një punëtor fabrike në Teheran e përmblodhi ndjenjën: “Nuk duam të jemi më skllevër. Duam të jetojmë me dinjitet.”
