Shkruar nga Shahriar KiaPavarësisht një goditjeje të ashpër, vala më e paprecedent e mospajtimit vazhdon të përhapet në të gjithë Iranin. Me rënien e regjimit në horizont, disa flasin për një “tranzicion pushteti” të mundshëm. Ata besojnë se Garda Revolucionare (IRGC), forca kryesore pas shtypjes së protestave, mund të ndihmojë në realizimin e këtij qëllimi. Por historia e regjimit dëshmon se besimi që IRGC të mund të ketë ndonjë rol pozitiv në të ardhmen e Iranit është një mit. Çdo rrugë për vendosjen e demokracisë në Iran do të kërkojë në fund shpërbërjen e plotë të IRGC. Kjo e bën të domosdoshme që komuniteti ndërkombëtar të shënjestrojë zemrën e regjimit dhe të ndihmojë revolucionin e popullit iranian duke futur në listën e zezë IRGC-në dhe të gjitha degët e saj.
Çfarë është IRGC?
“Korpusi i Gardës Revolucionare Islamike (IRGC) u themelua pas revolucionit të Iranit në vitin 1979 për të ruajtur teokracinë në pushtet. Ndonëse IRGC fillimisht ishte një organizatë ushtarake, ajo është kthyer që atëherë në një perandori të madhe ekonomike me ndikim të rëndësishëm politik. IRGC ka qenë e përfshirë në represionin e brendshëm dhe eksportimin e terrorizmit jashtë vendit. Ajo ka luajtur një rol aktiv në shtypjen e disidencës brenda Iranit dhe mbështetjen e grupeve ekstremiste jashtë vendit. IRGC kontrollon sektorë kyç të ekonomisë së Iranit, si ndërtimi dhe energjia, dhe shumë nga anëtarët e saj mbajnë poste të nivelit të lartë qeveritar. Për shkak të përfshirjes së saj në represionin e brendshëm dhe mbështetjen për terrorizmin jashtë vendit, IRGC është një shkak për shqetësim dhe duhet të shqyrtohet nga afër dhe potencialisht të sanksionohet.”
Si e Shkatërroi IRGC Ekonominë e Iranit
Përgjatë historisë së tij, regjimi i mullahëve e ka zgjeruar ndikimin e IRGC-së nga ushtria në arenën politike dhe ekonomike, për t’i dhënë zinxhirit të komandës dhe anëtarëve të saj më shumë stimuj për të mbrojtur diktaturën klerikale me çdo kusht dhe me çdo mënyrë të nevojshme.
Regjimi ka përdorur manovra të ndryshme ligjore dhe masa represive për të lejuar IRGC-në të pushtojë pjesë të mëdha të ekonomisë. Që nga viti 2005, një elitë qeverisëse e pakicës, e përbërë nga zyra e Udhëheqësit Suprem dhe IRGC, ka marrë gradualisht nën sotërim prona nga sfera të ndryshme të ekonomisë, duke privuar popullsinë nga të drejtat ekonomike.
I ashtuquajturi “privatizim” filloi në vitin 2005 kur Ali Khamenei dhe IRGC emëruan drejtues besnikë që ishin në anën e Khameneit. Ky ndryshim i pushtetit u iniciua nga një direktivë në maj 2005, duke transferuar 80% të ndërmarrjeve ekonomike të Iranit në sektorët joqeveritarë publik, privat dhe kooperativë. Nga viti 2005 deri në vitin 2008, u transferuan afër 12 miliardë dollarë aksione, një rritje 12-fish nga viti 1991 në 2004.
Si Korpusi i Gardës Revolucionare Islamike (IRGC) plaçkit ekonominë e Iranit
Zyra e Udhëheqësit Suprem ka gllabëruar tregjet financiare, duke marrë kontrollin e bankave, institucioneve financiare dhe të kreditit, sigurimet, tregjet e aksioneve, tregtinë dhe pasuritë e paluajtshme. Kjo është arritur përmes sistemit kooperativë (ta’avoni), veçanërisht brenda 14 blloqeve ekonomike. Në vitin 2006, Khamenei nxori një direktivë për të organizuar ekonominë e Iranit rreth kooperativave dhe fondacioneve të IRGC dhe forcave Bassij, veçanërisht Setad. Në vitin 2008, reformat e sistemit bankar i transformuan bankat iraniane në kanale për marrjen e parave të gatshme nga ndërmarrjet e Udhëheqësit Suprem. Degët e IRGC-së dhe ndihmësit e Khameneit fituan akses në kredi me interes të ulët, gjë që çoi në një krizë financiare.
Politika e uljes së subvencioneve në vitin 2010 shkaktoi ndoshta transformimin më të rëndësishëm ekonomik që nga Reformat e Tokës në vitin 1962. Çmimi i benzinës u rrit 21-fish, çmimi i gazit natyror u rrit shtatëfish dhe kostot e prodhimit u rritën tepër shumë. Rreth 60-70% e objekteve të prodhimit u mbyllën ose u reduktuan kapacitetet dhe ndërmarrjet tregtare të Velayat-e Faqih dominuan tregun. Eliminimi i subvencioneve përshpejtoi monopolizimin e tregjeve financiare dhe aktivitetit ekonomik, duke asgjësuar një segment të madh të sektorit të prodhimit dhe duke rritur normat e inflacionit.
Edhe pse një forcë represive, IRGC ka monopolizuar ekonominë e Iranit për të financuar aktivitetet e saj të paligjshme, duke vepruar si pengesa më e rëndësishme për prosperitetin ekonomik të Iranit.
Sanksionet ndërkombëtare nuk i shkaktuan telashet ekonomike të Iranit dhe heqja e tyre nuk dha një zgjidhje. Rënia ekonomike kronike e vendit është shkaktuar nga forca sistemike dhe të rrënjosura që lidhen me rrënjët sociopolitike të regjimit despotik në pushtet. Pavarësisht një mjedisi armiqësor të brendshëm, regjimi kërkon me këmbëngulje mbijetesën. Legjitimiteti i tij sfidohet vazhdimisht nga një popullsi e përjashtuar kryesisht nga përfaqësimi politik dhe përfitimet ekonomike, siç dëshmohet nga protestat mbarëkombëtare në vitet 2018 dhe 2019.
Si e Shkatërroi IRGC Ekosistemin e Iranit
Korpusi i Gardës Revolucionare Islamike (IRGC) është bërë një lojtar qendror në ekonominë e Iranit, falë manovrave të regjimit për t’i dhënë kësaj organizate më shumë stimuj për të mbrojtur diktaturën në pushtet. Përgjatë viteve, IRGC e ka zgjeruar ndikimin e saj nga ushtria në arenën politike dhe ekonomike, duke e lejuar atë të pushtojë pjesë të mëdha të ekonomisë.
Regjimi ka përdorur manovra të ndryshme ligjore dhe masa represive për të lejuar IRGC-në të fitojë kontrollin e industrive kryesore të vendit, si ndërtimi, energjia, telekomunikacioni dhe bankat. IRGC tani kontrollon një pjesë të konsiderueshme të ekonomisë së Iranit dhe anëtarët e saj kanë pushtet të madh politik.
Që nga viti 2005, një elitë qeverisëse e pakicës që përbëhet nga zyra e Udhëheqësit Suprem dhe IRGC ka kontrolluar ekonominë, me IRGC-në në qendër të kësaj strukture pushteti. Kjo ka pasur një efekt shkatërrues mbi popullin iranian, me korrupsionin dhe keqmenaxhimin që çuan në vështirësi dhe rënie ekonomike.
Kontrolli nga IRGC i sektorëve kyç të ekonomisë ka çuar në mungesë transparence, llogaridhënieje dhe konkurrence, gjë që ka rezultuar në joefikasitet dhe keqmenaxhim. Praktikat e biznesit të IRGC-së janë shënuar gjithashtu nga korrupsioni, nepotizmi dhe miqësia, gjë që ka minuar më tej ekonominë.
Në vitet e fundit, ekonomia e Iranit ka qenë në rënie, me inflacion të lartë, papunësi të lartë dhe një rënie të ndjeshme të vlerës së monedhës iraniane. Ndikimi i sanksioneve ndërkombëtare vetëm sa e ka përkeqësuar situatën, duke përkeqësuar vështirësitë ekonomike me të cilat përballen iranianët e zakonshëm.
Me pak fjalë, IRGC ka luajtur një rol të rëndësishëm në shkatërrimin e ekonomisë së Iranit. Kontrolli nga kjo organizatë i sektorëve kyç të ekonomisë ka çuar në korrupsion, keqmenaxhimi dhe joefikasitet, gjë që ka pasur një efekt shkatërrues mbi popullin iranian.
A Mund të Jetë IRGC Pjesë e një Zgjidhjeje?
Kryengritja e fundit në Iran ka treguar se ndryshimi i regjimit është i pashmangshëm. Megjithatë, disa personazhe publike të kthyer në aktivistë po flasin për Korpusin e Gardës Revolucionare Islamike (IRGC) si një forcë për ndryshim, duke sugjeruar se ajo mund të jetë pjesë e një zgjidhjeje.
Megjithatë, kjo pikëpamje është e gabuar. IRGC është një shtyllë qendrore e teokracisë në pushtet dhe udhëheqësit kryesorë të saj i kanë rrënjët thellë në strukturën e pushtetit të regjimit. Disa figura të opozitës, si pasardhësi i Shahut, Reza Pahlavi, po reklamojnë një kthim në monarkinë e rrëzuar si një alternativë ndaj regjimit aktual.
Megjithatë, këto të ashtuquajtura “figura opozitare” po veprojnë në interes të teokracisë në pushtet. Është e rëndësishme të pranohet se populli iranian ka ankesa legjitime kundër regjimit dhe se IRGC është një aktor kyç në represionin dhe abuzimet e të drejtave të njeriut që janë kryer kundër tij.
Në mënyrë që të ndodhë një ndryshim i vërtetë në Iran, IRGC dhe shtyllat e tjera të teokracisë në pushtet duhet të shpërbëhen. Populli iranian meriton një të ardhme të lirë nga korrupsioni, represioni dhe abuzimet e të drejtave të njeriut. Çdo zgjidhje që përfshin IRGC-në apo shtylla të tjera të regjimit nuk ka gjasa të sjellë llojin e ndryshimit që nevojitet.
