Vitin e kaluar, kushtet ekonomike në Iran e çuan vendin në vendin e katërt në një renditje të bazuar në indeksin e mjerimit. Llogaritjet themelore bazohen në një kombinim të shkallës së papunësisë dhe shkallës së inflacionit, të dyja këto janë përshkallëzuar pak a shumë në vazhdimësi për disa vite.
Veçanërisht, kjo prirje filloi para se politika e SH.B.A.-së ndaj regjimit iranian të ndryshonte nën administratën e mëparshme të SH.B.A.-së, dhe në një kohë kur presioni i huaj mbi atë regjim ishte pa dyshim në nivelin më të ulët të të gjitha kohërave. Rezultati i Iranit në indeksin e mjerimit ishte mbi 70 në vitin 2020, edhe sipas mediave të drejtuara nga shteti si gazeta e përditshme Hamdeli. Kjo shënoi një rritje nga një rezultat prej afërsisht 45% në 2019 por ishte gjithashtu vazhdimi i një trendi që u krijua qartë nga një kërcim nga 20% në gati 40 % midis 2017 dhe 2018.
Faktori kontribues i inflacionit ka qenë i dukshëm gjatë këtyre katër viteve. Para Revolucionit Iranian i vitit 1979, një dollar amerikan vlente rreth 70 rial iranian. Në fillim të vitit 2017, kursi i këmbimit qëndroi në rreth 37,000 me një dhe ai u rrit me shpejtësi nga atje. Në pranverën e vitit 2020, vlera e monedhës kombëtare të Iranit ra 11 % në vetëm dy muaj, duke u vendosur për një kohë në 180,000 rial për dollarin përpara se të vazhdonte zhytjen e saj.
Shifrat më të fundit sugjerojnë një kurs këmbimi prej rreth një çerek milioni në një, megjithëse autoritetet iraniane janë përpjekur të zbusin ndikimin ekonomik, të paktën për pasurinë dhe individët e lidhur mirë, duke ruajtur një kurs këmbimi artificial që është i ndarë nga norma e tregut. Nëse kjo ka pasur ndonjë ndikim në gjendjen ekonomike të iranianëve të zakonshëm, ajo ka qenë vetëm për të përshpejtuar rritjen e çmimeve të konsumit dhe kështu të përkeqësojë efektet e varfërisë mbi shumicën dërrmuese të popullsisë.Edhe këtu, media shtetërore iraniane ose nuk mund ose nuk do ta mohojë situatën plotësisht. Statistikat zyrtare pranojnë se plotësisht tre të katërtat e popullsisë 80 milionëshe të Iranit aktualisht jetojnë nën kufirin e varfërisë. Por edhe ky vlerësim nuk arrin të pasqyrojë ashpërsinë e krizës për shumë prej atyre 60 milion iranianëve të varfër. Kjo kryesisht sepse linja e varfërisë e vendosur nga qeveria prej 100 milion rial është rreth pesë herë më e lartë se e ardhura mesatare vjetore për familjet e klasës punëtore në Iran. Sigurisht, pagat e nivelit të varfërisë ishin tashmë një burim i vështirësive të konsiderueshme përpara rënies së mprehtë ekonomike të viteve të fundit. Por tani gjithnjë e më shumë iranianë po përpiqen të sigurojnë gjërat më të domosdoshme. Industritë e shtëpive, automobilave dhe pajisjeve kanë parë 100% inflacion dhe çmimet e produkteve të ndryshme ushqimore janë rritur me diku nga 30% në 330% vetëm në vitin e kaluar. Si rezultat, iranianë të panumërt janë detyruar të mbijetojnë në dieta të kufizuara në mënyrë të rrezikshme, duke i paraprirë mishit, shpezëve dhe frutave ndërsa përpiqen të gjejnë çfarëdo mënyre për të rritur standardin e tyre të jetesës pak më afër me atë që kishin njohur në vitet e mëparshme.Proklamata e Khamenei në Mars 2020 reflekton opinionin e përgjithshëm të të ashtuquajturës fraksion i vijës së ashpër të regjimit, i cili dëshiron të hedhë fajin për krizën ekonomike ndaj rivalëve “reformistë” të udhëhequr nga Presidenti i regjimit Hassan Rouhani por nuk ka plan për të përmbysur trendin që ka Rouhani mbikëqyret për disa vitet e fundit. Në vend të kësaj, figurat afër Khamenei me sa duket kanë vendosur të konsolidojnë fuqinë e tyre politike përpara zgjedhjeve të ardhshme presidenciale dhe të shtyjnë përgjegjësinë për rimëkëmbjen e vendit mbi popullsinë e tij të varfër.Në fakt, ngjarjet e fundit kanë treguar se njerëzit në të vërtetë janë të përkushtuar në një lloj “lufte të shenjtë”, megjithëse një me një qëllim shumë më ndryshe nga sa do të preferonin autoritetet qeveritare. Para fillimit të pandemisë, Irani pësoi tre kryengritje në të gjithë vendin, me protesta të panumërta ndërhyrëse në lokalitete të ndryshme.E fundit nga tre kryengritjet ndodhi në janar 2020, më pak se dy muaj pas së dytës, të cilës autoritetet iu përgjigjën duke hapur zjarr ndaj turmave të protestuesve dhe duke vrarë mbi 1.500 njerëz. Mospërfillja e asaj shtypje bëri që deklaratat e zyrtarëve qeveritarë dhe medias shtetërore të aludonin në gjasat e trazirave të mëtejshme dhe ata kanë frikë se kryengritja tjetër do të rrëzojë regjimin.Ky fakt ka nxitur spekulimet se shpërfillja e qeverisë për krizën e shëndetit publik mund të ketë qenë si një masë e kursimit të kostos dhe një përpjekje e qëllimshme për të fituar një kontroll më të madh mbi popullsinë. Sidoqoftë, rënia e vazhdueshme ekonomike ka garantuar të gjitha që këto efekte janë të përkohshme. Në muajt e fundit, pensionistët në të gjithë vendin kanë organizuar një gjysmë duzine protestash mbi hendekun në rritje midis të ardhurave të tyre dhe kostos së jetesës; dhe në shkurt, trazirat në shkallë të gjerë shpërthyen në Sistan dhe Baluchistan pasi Gardat Revolucionare vranë naftembajtesit të cilët kishin kundërshtuar ndërhyrjen në jetesën e tyre.Muajin pasardhës, Maryam Rajavi, Presidentja e zgjedhur e rezistencës iraniane, iu referua atyre protestave kur fliste në një mbledhje virtuale të ligjvënësve amerikanë dhe aktivistëve iraniano-amerikanë dhe i përmendi ato si prova se “zjarri i kryengritjeve është ngritur nga nën hiri i koronavirusit. ”
