Një mision faktmbledhës i Kombeve të Bashkuara ka dorëzuar një raport të ashpër mbi Iranin, duke e deklaruar vdekjen e Mahsa Amini në paraburgim policor “të paligjshme” dhe rezultat të dhunës fizike. Arrestimi i gruas kurde 22-vjeçare në shtator 2022 për gjoja shkeljen e kodit islamik të veshjes së Iranit shkaktoi protesta mbarëkombëtare, duke shënuar një sfidë të rëndësishme për udhëheqësit klerikë të vendit.
Duke paraqitur gjetjet në Këshillin e OKB-së për të Drejtat e Njeriut në Gjenevë, Sara Hossain, kryetarja e misionit, deklaroi: “Hetimi ynë përfundimisht përcaktoi se vdekja e zonjës Amini ishte e paligjshme dhe e shkaktuar nga dhuna fizike e shkaktuar ndërsa ishte në paraburgim nga autoritetet iraniane.”
Raporti shkon më tej, duke dënuar reagimin brutal ndaj protestave të mëvonshme. Hossain detajoi “shkeljet e rënda të të drejtave të njeriut” duke përfshirë vrasjet jashtëgjyqësore, arrestimet arbitrare, torturat dhe dhunën seksuale. Ajo theksoi se këto akte përbënin një “sulm të gjerë dhe sistematik kundër grave dhe vajzave dhe personave të tjerë që shprehin mbështetje për të drejtat e njeriut”. Rëndësia e këtyre shkeljeve, sipas raportit, i ngre ato në nivelin e “krimeve kundër njerëzimit”.
Siç është zakon, regjimi iranian u përpoq të justifikonte veten dhe të mohonte të gjitha akuzat për keqbërje. Kazem Gharib Abadi, sekretari i përgjithshëm i Këshillit të Lartë të regjimit për të Drejtat e Njeriut, hodhi poshtë gjetjet, duke akuzuar misionin për mungesë “pavarësie dhe paanshmërie”.
Megjithatë, raporti nuk fokusohet vetëm te protestat. Ai nënvizon diskriminimin e vazhdueshëm me të cilin përballen gratë në Iran. Hossain vuri në dukje se gratë dhe vajzat iraniane hasin diskriminim “duke prekur pothuajse të gjitha aspektet e jetës së tyre private dhe publike”. Ajo kritikoi veçanërisht kërkesën për të veshur hixhabin, duke thënë: “Në shekullin e 21-të, është e papranueshme që qasja në shërbimet bazë si arsimi, kujdesi shëndetësor dhe punësimi të kushtëzohet nga një rregull arbitrar si hixhabi i detyrueshëm”.
Raporti ofron një paraqitje të shkurtër të tensioneve të ndezura brenda Iranit. Vdekja e Mahsa Amini u bë një katalizator për një luftë më të gjerë për të drejtat dhe liritë themelore të grave. Dënimi i OKB-së për veprimet e qeverisë iraniane ushtron presion ndërkombëtar mbi regjimin për të adresuar këto çështje dhe për të mbrojtur të drejtat e njeriut për të gjithë qytetarët e tij.